gehoorzaamheid hijeen te houdenDe vraag rijst, wat
heter is bij zijn volk gevreesd te zijn of bemind. Ik antwoord
hierop zoowel het een als het ander, maar aangezien dit
moeilijk te combineeren is, is het veiliger zich te doen vreezen
dan beminnenWanneer de vorst een leger aanvoert
moet hij er zich evenmin zorgen over maken, de reputatie
van wreedheid te bezitten, want zonder die waardeering is
een leger ongeschikt voor eenige militaire operatie.
En uit hoofdstuk XVIII
Men hoort veelal als gangbare meening verkondigen, dat
een vorst trouw aan zijn gegeven woord dient te zijn en
behoort voor te gaan in rechtschapenheid. Niettemin leert
ons de ondervinding dat slechts de vorsten, die het door hen
gegeven woord wisten te breken, tot grootheid kwamenze
hebben het immer verder gebracht dan zij, die het in eerlijk
heid zochten. Men moet daarom tot de slotsom komen, dat
men niet met het recht maar met de macht, het geweld, dient
te strijden. De eerste methode is die der menschen, de laatste
der beesten, maar waar de eerste niet voldoet, past men de
methode der beesten toe. Daarom is het noodig, dat een vorst
een beest zoowel als mensch kan zijn. In de rol van het beest
moet de vorst den leeuw zoowel als den vos navolgenden
vos om tijdig valstrikken te onderkennen, den leeuw om den
wolven schrik aan te jagen.
Waren de menschen goed, mijn voorschrift zou waardeloos
zijn, maar omdat de menschen slecht zijn, is het goed.
Ten aanzien van de internationale politiek nog deze gedachte,
die aan duidelijkheid niets te wenschen overlaat
De vorsten, die vredesverdragen wisten te breken, brachten
het immer verder dan zij, die geen „vos" wisten te spelen.
Men moet echter zijn ware bedoelingen goed weten te ver
bergen en goed kunnen veinzen, want de menschen zijn
zoo dom dat hij, die misleiden wil, altijd wel iemand vindt,
dien hij bedriegen kan
Wat de vorst dan ook doet t.a.v. de instandhouding van
zijn staat, het doel zal steeds de middelen heiligen, want het
plebs oordeelt slechts naar de resultaten en och, in deze
wereld is slechts plebs
Wat is fout in Macchiavelli's leer Wij antwoordenhet feit,
dat hij een „practische", realistische radicale politiek tracht te
idealiseeren tot methode met negatie van al wat goed is. In het
kort stelt hij de overwinning van het kwade boven de inderdaad
moeilijkere overwinning van het goede stelt hij geweld boven
recht. Zijn methode is radicaler, eenvoudiger en gemakkelijker
voor den heerscher, die het bestaan van den mensch als individu
ontkent.
1100
