Wij kunnen deze houding niet anders dan afkeuren. Het opval
lende is nu, dat deze afkeuring al eenige jaren lang in breede
lagen der democratische maatschappij tot uiting kwam, alleen
er gebeurde weinig of nietsniemand nagenoeg kon of dorst
de kat de bel aanbinden.
Deze houding was oorzaak dat Frankrijk de terreur moest
ondergaan van communisten, die al met al nog geen 2%% van
de bevolking uitmaaktendat in Nederland meer dan 95% der
bevolking zich dagelijks opnieuw ergerde aan de extremistische
politieke amateurs, die den heilstaat van een buitenlander aan
baden. Zulke feiten dwingen ons te erkennen, dat het een car-
dinale fout is, de democratische gedachte in dit opzicht tot in
haar uiterste consequentie toe te passen. Zij leeren ons, dat
deze fout straks, in de toekomst, nimmer meer mag worden
gemaakt.
Het beschavingspeil van het Europeesche westen dient een
waarborg te zijn en zal dit ook zijn voor het behoud van de
democratie voor het overgroote deel van de bevolking.
Ook de sociaal-democratie heeft zich ten deze aan ernstige
fouten schuldig gemaakt. Het zou dwaasheid zijn, dit te ontken
nen. En zoo zal van elke partij het noodige kunnen worden,
gezegd. Moeten wij dan naar een éénheidspartij Ook dit is uit
gesloten omdat daarvoor de leden der maatschappij te veel
variaties vertoonen. Trouwens, juist de democratische gedachte
heeft de vrije ontwikkeling van partijen toegelaten en stimuleert
een staatsgezag, dat op ruimere basis kan worden ingericht, echter
een staatsgezag dat de uitdrukking vormt van den algemeenen
volkswil, wij herhalen, een staatsgezag gebaseerd op vertrouwen
en in handen gelegd van menschen, die daarnaar handelen. De
volkswil wordt uitgedrukt in het democratische kiesrecht, welke
instelling geen absolute maar toch wel groote waarborgen geeft
voor de uitvoering van den volkswil.
Geen systeem van afvragen van ,,ja" of „neen", indien een
partijleider van een groote groep aan het volk wordt voor
gesteld. Een groot percentage van het volk wordt dan automatisch
in den hoek gedrongen en blijft daar. Zelfs al zou één partij de
absolute meerderheid hebben, dan blijft er toch steeds een minder
heid, die dan echter niet meer zou worden erkend.
De democratie heeft de menschheid veel goeds gebracht, zoo
oneindig veel goeds, zoo'n groote overwinning op de tyrannie, dat
de huidige verbeten strijd volkomen verklaarbaar is en wij, voor
de keus gesteld, ook zelfs de kwade kanten van de democratie er
gaarne nog bij op den koop toe nemen. Nog afgezien van de vraag,
of alle in de democratische maatschappij nog voorkomende misstan
den wel geheel of zelfs ten deele op rekening mogen worden gesteld
van de aan haar ten grondslag liggende gedachte, zou het pessimis
tisch, zoo niet erger zijn, het goede van de democratie over het
1109
