harde doch verstandige maatregelen hadden het volk een zekere
mate van welvaart, beter onderwijs en een leger van eigen,
Egytische, soldaten en later ook onderofficieren en officieren,
geschonken. Dit deed het nationaal gevoel ontstaan. Sluimerde
dit aanvankelijk nog, de toenemende financieele wantoestanden
wekten het. Er kwam verzet tegen de niet-nationale heerschers-
kaste, waartoe ook de Khedive behoorde, en zooals het veelal
gaat in dergelijke gevallen mede tegen de vreemde mogend
heden. Men verlangde medezeggenschap in het bestuur van het
land. Hoe anders zou alles loopen
In September 1881 breekt een militaire opstand uit, geleid
door Arabi Pasja. Hij heeft succes de regeering zal in nationalis-
tischen zin worden gewijzigd. Hoe zal het verder verloopen
Om op alle gebeurtelijkheden voorbereid te zijn, zenden Engeland
en Frankrijk begin 1882 een vloot naar Alexandrië. De opstandige
beweging richt zich nu echter ook tegen den Khedive. Hij zoekt
steun bij den Sultan, doch die staat machteloos. Tewfik Pasja
vlucht naar Alexandrië en roept de hulp in van Engeland en
Frankrijk. Het onmiddellijk gevolg is, dat de nationalisten zich
nu openlijk tegen de vreemdelingen keeren. De Engelsche en
Fransche vlootbevelhebbers waarschuwen. Straatgevechten bre
ken uit. De Porte en de Khedive zijn te zwak gebleken om de
orde en rust in Egypte, de veiligheid van „the road to India"
te handhaven. Engeland heeft niets te winnen bij het bezit van
dit land, maar veel te verliezen wanneer het in handen mocht
vallen van anderen, die het niet gunstig gezind zijn. Het kan
deze kansen niet loopen en neemt de zaak dus in eigen handen.
De bevelhebber van de Britsche vloot besluit tot gewapend
ingrijpen doch de Fransche vloot vaart weg. Alleen
bombardeeren de Britten de stad en zetten zij troepen aan land.
Dit is voor Arabi Pasja het sein voor den openlijken opstand.
De Engelschen besluiten, door te zetten. Op 13 September 1883
verslaan zij hem bij Teil el Kabir.
De Khedive keert terug naar Cairo, maar het is met de over-
heerschende positie van den Sultan gedaan. Staatsrechtelijk blijft
Egypte een geprivilegieerde Turksche provincie in werkelijkheid
staat het onder Engelsche bescherming. In 1883 komt een nieuw
regeeringsstelsel tot stand. De nationalisten worden voorloopig
uitgeschakeld, de ministers krijgen Engelsche adviseurs en de
hoogste rangen in het leger worden door Engelsche officieren
bekleed. De leiding van de Britsche politiek wordt gelegd in de
handen van den Britschen consul-generaal. De eerste is Lord
Cromer 24 jaar lang (1883-1907) bekleedt hij deze functie, die
oneindig veel belangrijker is dan de titel aanduidt.
Lord Cromer heeft het zeker niet gemakkelijk gehad Indachtig
aan het gezegde, dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken,
heeft hij niet geaarzeld, diep en hard in te grijpen. Hij is er ten
44
