63
liaansohe vloot de kans den Britten ernstig afbreuk te doen. De Fransche
capitulatie maakte den toestand nOig ernstiger. Niet alleen werden nu de
troepen in Noord-Afrika uitgeschakeld, waardoor Italië in dat gebied de
handen vrij kreeg, maar bovendien kon men niet langer rekenen op de
sterke, in Syrië aanwezige Fransche krijgsmacht. Bovendien wist men toen
nog niet, wat er met de Fransche vloot zou gebeuren.
De Duitschers en Italianen hadden in den zomer van het jaar 1940
practisch alle troeven in handen. Zij hebben er om redenen, die thans
nog volkomen in het duister liggen, geen gebruik van gemaakt. Het is te
begrijpen, dat de Duitschers even op adem (moesten komen om vervolgens
eerst eenige orde in den chaos in de door hen bezette gebieden te scheppen,
Mussolini, die op het vaste land geen enkel gevaar meer had te duchten,
over een sterk, goed uitgerust leger, een groote luchtmacht en een vrij sterke
vloot beschikte, kon nu in Afrika zijn slag slaan. Hij deed het echter niet.
Eerst zeer langzaam kwam er eenige beweging in, waardoor de Britten de
gelegenheid kregen, in allerijl troepen uit Australië en Britsch-Indië naar
Egypte te dirigeeren. Churchill moest trachten tijd te winnen, die hem
ook inderdaad door het talmen van de Italianen werd gelaten, maar hij
mocht onder geen voorwaarde riskeeren, dat de Fransche vloot zich bij de
as zou voegen. Onder het motto, de eerste klap is een daalder waard, gaf
hij zijn admiraals last, de Fransche schepen in Noord-Afrika en in de haven
van Dakar onschadelijk te maken. Dit gelukte, althans voor een zeer groot
deel, en hoewel de indruk in de tijdelijke hoofdstad van het niet door
de Duitschers bezette deel van Frankrijk, Vichy, zeer pijnlijk was, zoo stond
daar tegenover, dat de Italianen voldoend waren geïmponeerd om zich
voorloopig niet buitengaats te wagen. Zij vervielen in dezelfde fout, die de
Duitschers in 1914 hebben gemaakt toen ze het niet aandurfden, hun mooie
nieuwe vloot tegen een sterkeren vijand in te zetten. Mussolini realiseerde
niet, dat een zware beschadiging van de Engelsche vloot, zelfs al moest
hij daarbij zelf het loodje leggen, voor de Britten het einde had kunnen
beteekenen. Door zijn eskaders achteraf te houden kon hij wel probeeren
een strategie van een „fleet in being" te spelen, op die manier ook sterke
krachten van den vijand bindend, maar hij vergat daarbij, dat een actief man
als Churchill hem dit spel niet rustig zou laten spelen.
Nadat de welbekende maarschalk Balbao door toedoen van de Italianen zelf
om het leven was gekomen, werd zijn plaats ingenomen door den voor-
zichtigen Graziani, die methodisch te werk ging en eerst na langdurige
voorbereiding een aanval op Sidi Barani, aan den kustweg naar Egypte,
dorst te ondernemen. De val van deze plaats werd algemeen als een etappe
op den weg naar het Suezkanaal beschouwd, maar in stede van toen door
te tasten, groeven de Italianen zich in. Men heeft wel beweerd, dat hun
vliegtuigen verouderd zouden zijn en geen partij voor de Britsche vliegers,
doch idit kan niet heelemaal juist zijn aangezien Italië plaatselijk een gewel
dige overmacht moest hebben. Het practisch niet verdedigde Britsche Somali-
land werd na een korte campagne door de Italianen bezet, maar daar bleef
het verder ook bij.
De propagandadienst van de as deed het verder wel voorkomen alsof er
tusschen Hitler en Mussolini de grootst mogelijke overeenstemming bestond.
De samenkomsten van de beide dictators eerst in Münohen, later op den
Brenner en in Florence, aangevuld door menige bespreking tusschen von
Ribbentrop en graaf Ciano, werden als evenzooveel apotheosen gevierd, maar
van een eenhoofdige leiding bleek toch niet al te veel, zeer zeker niet
op strategisch gebied. Wij weten trouwens van de inwendige geschiedenis
van de as te weinig af, dan dat conclusies mogelijk zouden zijn. Zoo is het
ons niet eens bekend, of de Duitschers wel zoo heel erg waren gebrand op
het meedoen van Italië. De non-belligerentie van dezen partner bracht
immers mee, dat Engeland toch volkomen in de Middellandsche Zee gebon
den bleef, voortdurend op zijn hoede moest zijn en tegelijkertijd de blokkade
niet in al zijn scherpte kon doorvoeren.
