65
zat te wachten op de resultaten van de bombardementen op Londen. De
toestand in het westen begon in elk geval veel te lijken op dien aan het
Westfront in 1915 beide partijen deden elkaar meer of minder heftig
afbreuk zonder daardoor den strategischen toestand te veranderen. Slechts
de duikboot- en luchtaanvallen op de geallieerde handelsschepen vormen
een voorloopig nog niet bezworen en daardoor niet te onderschatten gevaar.
Geen wonder trouwens, nu 'Duitschland practisch over de geheele West-
Europeesche kust beschikt.
De werking van de Amerikaansche neutraliteitswet, vooral het verbod
aan Amerikaansche schepen, zich in de gevaarlijke zone te wagen, doet zich
thans gevoelen. President Roosevelt laat er zich echter niet van weerhouden,
dien steun te geven, dien de wetten van zijn land veroorloven. De Ameri
kaansche neutraliteit bestaat practisch alleen nog maar op papier'; men
helpt waar men kan en met alle middelen. De vraag of de Vereenigde Staten
dit alleen doen uit altruïsme, dan wel mede of uitsluitend uit eigen belang,
doet hier weinig ter zake hoofdzaak is, dat Engeland in den strijd tegen
Duitschland wordt geholpen. Zonder er het Congres in te kennen ruilde de
President vijftig „verouderde" torpedojagers tegen het recht, in een aantal
Britsohe bezittingen aan de westzijde van den Atlantischen Oceaan bases
in te richten. Daarmede luidde de Britsche premier, zoon van een Engelschen
aristocraat en een Amerikaansche moeder, een samenwerking tusschen de
beide Angel-Saksische landen in, die al zeer veel begint te lijken op het in
Juni aan de Franschen gedane voorstel, beide rijken te „combineeren".
Deze samenwerking bleef voorts niet beperkt tot den Atlantischen Oceaan,
maar strekte zich ook uit tot het Verre Oosten.
In Juli was men in Londen nog voor de Japansche dreigementen gezwicht
nolens volens was men er toen toe overgegaan, den Burmaweg voor een
periode van drie maanden voor alle vervoer van wapentuig te sluiten. In
October kon men echter weer wat ruimer ademhalen en, zeker van den
Amerikaanschen steun, waagde men het, den eenigen toevoerweg naar
vrij China weer open te stellen. Inmiddels had Japan echter kleur bekend
en zich officieel bij de as aangesloten. Men vroeg zich af, waarom het dit
had gedaan, want niemand begreep de noodzaak, op dat moment kleur
te bekennen. Het was immers duidelijk, dat de in het verdrag voorkomende
bepaling betreffende Japansche deelname aan den door een derde, nog
niet in den strijd tegen de as gewikkelde, mogendheid aan Duitschland
of Italië te verklaren -oorlog slechts op Amerika kon slaan. In zoover was
het een diplomatieke overwinning voor von Ribbentrop, dat hij er op die
manier in was geslaagd, de Amerikanen in dén rug te bedreigen voor het
geval zij van plan waren, tegen Duitschland de wapenen op te nemen.
Zoowel Japan -als Duitschland verklaarden, dat men op basis van het
drievoudig pact zou moeten probeeren, een verzoening tusschen Moskou
en Tokyo tot stand te brengen. Japan deed daartoe zijn uiterste best de
taal van de pers werd zeer vriendelijk, een nieuwe ambassadeur bekend
voorstander van Japansch-Russische samenwerking werd uitgezonden; men
verklaarde zich bereid, alle mogelijke geschillen uit den weg te ruimen. Over
dit punt zweeg en zwijgt Rusland nog steeds. Wel heeft het nu al enkele
malen met den meesten nadruk verklaard, niet van zins te zijn, China in
den steek te laten. Hierdoor is het tot dusver niet mogelijk gebleken, een
basis voor een betere verhouding tot Japan te vinden.
Wanneer men in Berlijn verder had gehoopt, dat nu ook Spanje en andere
neutrale Europeesche landen kleur zouden bekennen, kwam men bedrogen
uit slechts Hongarije liet zich vangen. Zuid-Slavië en Bulgarije bleken niet
van zins, dit voorbeeld te volgen, waardoor het Hitier nog niet gelukte,
een aaneengesloten blok van Europeesche mogendheden te vormen. Misschien
zou alles toöh wel geloopen zijn zooals men dit in Berlijn gaarne wenschte,
wanneer de Ital. debacle in Griekenland niet alles op losse schroeven gezet had.
In October zond Mussolini plotseling een ultimatum naar Athene, vol
gens het nu overbekende recept zijn troepen tegelijkertijd last gevend, Grie-
