niek en het nemen van een zeker risico in het trekken van con-
clusiën daaruit.
Dit is de kern van het probleem. Veelsoortig zijn de verwijten
aan hen, die verantwoordelijk worden gesteld voor het niet onder
kennen daarvan. Critiek is eenvoudig, vooralachteraf Doch
men ziet daarbij één belangrijken factor over het hoofd, n.l. dat
de mogelijkheden van de techniek v.w.b. een legerorganisatie
slechts in de practijk van den oorlog ten volle kunnen blijken.
Manoeuvre-ervaringen zijn veelal gevaarlijke bakens om op te
zeilen. Men kan daarbij zoo licht laten bewijzen, wat men graag
wil zien bewezen. Daarom is het begrijpelijk, dat zij, die den
oorlog hadden medegemaakt, de mogelijkheden en begrenzingen
der techniek in de practijk aan den lijve hadden ondervonden
en met eigen oogen hadden gezien, toen zij eenmaal tot de
leidende en voor de organisatie van het leger verantwoordelijke
functiën werden geroepen, hun ervaringen niet licht wilden los
laten op grond van theoretische en niet aan de oorlogspractijk
getoetste mogelijkheden.
Deze vasthoudendheid is echter ook in psychologisch opzicht
begrijpelijk. Het stijgen in rang loopt parallel met het klimmen
der jaren. In zijn algemeenheid gaat dit gepaard met een zekere
mate van vasthoudendheid aan het oude, een wantrouwen tegen
over het nieuwe, en vermindering der fantasie, een verhoogd
verantwoordelijkheidsgevoel en daarmede een neiging, risico's
z.v.m. te vermijden. Aldus ontstaat het gevaar van conservatisme
in en verstarring van de organisatie van de weermacht. De stuw
kracht tot nieuwe inzichten en tot het volgen van nieuwe wegen,
het trekken van vaak te stoutmoedige conclusiën, gaat dan ook
veelal van onderen, van de jongere officieren uit. Deze jeugdige,
vaak te wild en ongeduldig bruisende stroom in de juiste bedding
te houden, te leiden en te bedaren doch stroomende te houden
is de taak van de evenwichtige, de verantwoording dragende
ouderen. Hierin te hebben gefaald is het verwijt, dat men den
verantwoordelijken bouwers van de verslagen organisties zou
kunnen maken. Doch ook dan nog treft het verwijt niet hen
alleen, doch het Volk in zijn geheel. Want wat ook de Generale
Staven mogen wenschen, de uitvoerbaarheid van hun plannen is
afhankelijk van de credieten welke de Regeering, de Volksver
tegenwoordiging en in democratische landen derhalve het
Volk aan de weermacht ten koste wil leggen.
In offervaardigheid hiervoor heeft men lang te kort geschoten,
geslagen als men was door een onbegrijpelijke blindheid. Was men
niet gewaarschuwd, niet eens, doch bij herhaling Kon men blind
blijven voor het feit, dat de techniek snelheid, steeds grootere snel
heid, niet incidenteel en niet als enkele handeling, doch massaal
en gepantserd mogelijk maakte Stonden, wanneer de eigen
fantasie daarin te kort schoot, niet anderen klaar, daaruit de con
clusiën te trekken t.a.v. de practische mogelijkheden
111
