rendement veelvuldig zullen afwerpen. De Hp.V.P. zelve kan tegen
scherfwerking beveiligd, mogelijk gasdicht gemaakt wordende
werkgelegenheid der officieren van gezondheid kan met eenige
improvisatie belangrijk efficiënter worden ingericht dan het geval
is bij elk ander gevecht, waarbij men meestal genoegen moet nemen
met wat men aantreft.
Bij deze werkzaamheden is hulpverleening door de militairen
van de T.A. mogelijk, wanneer geen onmiddellijke actie van den
vijand te verwachten is. Werk is voor hen steeds te vindenaan
een stelling kan altijd nog worden verbeterd de uitdrukking „een
stelling is nooit af" geldt ook voor het M.G.D.-gedeelte ervan.
Eén tactischen eisch mag men bij het voorbereiden van de werk
zaamheden van den M.G.D. in een stelling niet vergeten men
wake er van den beginne tegen dat de vijand, door herkenning
van de medische formaties, door vaststelling van de wijze van
gewondenafvoer, inzicht krijgt in het verloop van de stelling. Men
stelle dus voor zichzelf nauwkeurig de punten vast, vanwaar van
'svijands zijde inzicht in de stelling kan worden verkregen, en
zorge voor onzichtbaarheid van onze maatregelen ten opzichte
van die punten. Afvoerwegen, Hp.V.Pn., wagenplaatsen dienen
behoorlijk tegen zicht gedekt te zijn. Wanneer bij een stelling van
twee bataljons het den vijand zou gelukken, de plaats der beide
Hp.V.Pn. te localiseeren, eventueel autotransport van deze beide
punten achterwaarts te herkennen, dan zal dit hem een inzicht in
het verloop van de stelling kunnen geven, dat hem vele moeizame
en kostbare verkenningen bespaart.
Eén stellingvorm verdient uit medisch-tactisch oogpunt nog
even onze speciale aandacht, en wel de stelling in bergterrein.
Bij de verdediging van heuvel- of bergterrein kan de A.B.
de plaats van de stelling op verschillende gedeelten van de helling
kiezen. Een stelling aan de van den vijand afgekeerde zijde van
den kam is volgens het A.T.V. II in onze terreinen vrijwel niet
denkbaar de keuze beperkt zich dus tusschen een stelling op
den kam, met als voordeel, dat van de opgaande helling het volle
profijt wordt getrokken als terreinhindernis, en een stelling aan
's vijands zijde aan den voet van den berg, waarmede men, naast
goede waarneming van den top af, de voordeelen van een bij
vlak voorterrein bestrijkend schot en van mogelijkheid tot
een goede diepte-echelonneering krijgt.
Voor den M.G.D. is nu van belang, dat bij de keuze tusschen
deze beide stellingen hemelsbreed misschien op een afstand van
100 m van elkaar gelegen de beslissing valt of onze gewonden-
afvoer de gemakkelijkst of wel de moeilijkst denkbare taak wordt.
In de stelling op den kam van den berg zijn wij, onmiddellijk
achter de voorste lijn, gedekt zoowel tegen zicht als tegen vuur
de gewonden worden naar omlaag afgevoerd, het werk der trans-
portploegen wordt vooral na een eventueele voorbereiding van
wegen belangrijk verlicht.
151
