hiervan bevindt zich in de archieven van den Topografischen
Dienst zelf, o.a. al het materiaal dat gediend heeft voor de vroegere
schetskaarten. Voor het grootste deel zijn dit militaire patrouille-
kaarten en schetsen van bestuursambtenaren. Volledig bleek dit
archief echter allerminst te zijn. Bij andere diensten, vooral bij
den Mijnbouw en het Boschwezen, lag veel materiaal, dat bij den
Topografischen Dienst ontbrak. Doch ook militairen en bestuurs
ambtenaren waren voortgegaan met opnemingen tijdens patrouilles
en toumées en deze waren moeilijker te verkrijgen, daar vaak
niet bekend was, waar deze hadden plaats gehad. Vermoedelijk
is dit materiaal ook nu nog niet geheel volledig bijeengebracht
het ontbrekende kan echter tegelijk met het aanvullen in het
terrein in de kaarten verwerkt worden. Verder is gebruik gemaakt
van de wetenschappelijke literatuur en van veel waardevol ma
teriaal, dat ontvangen werd van maatschappijen en particulieren,
terwijl tenslotte vaak van kenners van het terrein nog mondelinge
inlichtingen werden verkregen.
De aard van het verzamelde materiaal is buitengewoon hetero
geen. Voor een deel zijn het goede opnemingen met de berg-
boussole, verder metingen met kleine instrumenten; welke, vooral
als deze een vrij dicht net vormen, nog een behoorlijken graad
van betrouwbaarheid bereiken daarnaast vindt men echter ook
zeer schematische schetsen, soms zelfs naar de herinnering ge
maakt en uit een paar ruwe lijnen bestaande. Ook deze kunnen
echter nog waarde hebben. Ze kunnen soms ingepast worden
tusschen betere meetlijnen en zoo een grootere nauwkeurigheid
krijgen, maar ook als dit niet het geval is, kan een dergelijke
schets belangrijk zijn als deze het eenige gegeven is, dat van een
bepaalde streek bekend is. De meest schetsmatige gegevens, zelfs
mondelinge geruchten1) zijn altijd nog beter dan een witte plek
op de kaart. Bovendien vormen dergelijke vage aanduidingen op
een kaart voor de gebruikers een prikkel om in het terrein betere
gegevens te verzamelen.
WIJZE VAN TERREINVOORSTELLING.
Als regel wordt op de nieuwe schetskaarten de wijze van ter
reinvoorstelling van de oorspronkelijke gegevens onveranderd
overgenomen, zoodat op de kaarten dan ook gedeelten met berg-
arceering, met tranches en met alleen hoogtepunten met elkaar
355
Zoo ligt er bijvoorbeeld een meer in Zuid-Oost Celebes, het Hioeka-meer,
dat slechts op één gebrekkige schets voorkomt en waarbij het niet goed
mogelijk is, dit ten opzichte van de nieuwe en afwijkende gegevens in de
omgeving in te passen. Het is tenslotte op een vrij willekeurige plaats
gestippeld op de kaart gezet, om de aandacht op het bestaan van het meer
te vestigen.
Voorbeelden hiervan bij Kol. Ed. de Martonne, Cartographie coloniale,
blz. 99 ook voor Nederlandsch-Indië van belang (zie b.v. Jaarv. Top. Dienst
1938, blz. 77 voetnoot).
