744
Dit ligt in den aard van het beestje en daarmede moeten wij rekening
houden.
Maar wanneer dit gebeurt, is door de wending, welke de gebeurtenissen
thans hebben genomen, in het Midden-Oosten, ten aanzien van welk gebied
wij in het Mei-nummer van dit tijdschrift schreven, dat daar de beslissende
phase van dezen oorlog zou worden uitgevochten, het graf voor Hitier
gegraven.
Want naast kracht verliest hij door dezen oorlog tijd en hij geeft aan het
Britsche imperium de mogelijkheid, zich op het punt, dat eenigen tijd zeer
ernstig is bedreigd geweest, zoodanig te versterken, dat het den grooten en
den beslissenden slag kan afwachten.
De diplomatieke strijd heeft hier beslist boven den strijd op het slagveld,
waarvan de uitkomst ondergeschikt is aan het succes, dat de Britten te
Moskou behaalden.
Een zelfde politieke strijd achter de schermen, ontwikkelt zich op het
oogenblik te Tokyo. Het bericht van Zondag 22 Juni heeft de diplomatieke
sfeer in Japan volkomen en volledig in de war gestuurd en alle berekeningen
teniet gedaan.
Het is waarschijnlijk, dat een figuur als Matsuoka na zijn Europeesche
reis met de mogelijkheid van deze verwikkeling heeft rekening gehouden,
maar hij ziet klaarblijkelijk vooralsnog geen kans, de Japansche politieke
stroomingen daarbij aan te passen.
En deze stroomingen zijn sedert Maandag losgebroken met een matelooze
heftigheid. Het verschil van inzicht, dat aan den dag treedt en dat tusschen
de regels van de schaarsche telegrammen door begrepen kan worden, heeft
een chaotische verwarring doen ontstaan, welke naar alle waarschijnlijkheid
niet anders kan eindigen dan met een binnenlandsche politieke crisis van
de eerste orde. Het is zelfs mogelijk, dat zij zich bij het verschijnen van dit
nummer reeds heeft voltrokken.
Het Russisch-Duitsche conflict heeft aan den dag doen treden, hoe meer
dan betrekkelijk de eenheid in de Japansche regeeringsleiding is.
Er zijn groepen, die sterk geporteerd zijn voor het naleven van het verdrag
met Rusland er zijn er ook, die niet anders willen dan de bepalingen van het
tripartite-verdrag in werking te stellen.
Daarboven overheerscht echter de geest van afwachten. Wait and see,
zooals de Japansche woordvoerder het heeft uitgedrukt.
Want zelfs zij in Japan, die een extreem-nationalistische politiek voorstaan
en voor het sluiten van het tripartite-verdrag verantwoordelijk moeten wor
den gesteld, voelen zich door het verloop der geschiedenis ten zeerste ongerust.
Dit tripartite-verdrag was een zeer schoon iets, zoolang Rusland en Siberië
als een enorme buffer de directe aanraking van Duitsche en Japansche
belangen in den weg stonden. Nu Duitschland echter Rusland heeft aan
gevallen en nu er rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid van
een Russische nederlaag en daardoor met een uitbreiding van de Duitsche
invloedssfeer naar het Oosten, voelt men zich te Tokyo ook in de kringen,
die ter bereiking van de Japansche doelstellingen in het Oosten met Duitsch
land willen samenwerken, verre van gerust.
Japan wil ten koste van alles Duitschland uit het Oosten weg houden. Het
heeft dit altijd gewild en zijn politiek is er altijd op gericht geweesteen
opdringende Duitsche politieke en daardoor ook economische invloed in
oostelijke richting is in strijd met het Japansche belang.
Samenwerking met Duitschland was een zeer schoon iets, zoo lang de
politici te Tokyo meenden te kunnen profiteeren van de verzwakking van
de macht der mogendheden, die in Oost-Azië hun belangen hebben, om deze
belangen op het geschikte oogenblik zelf, vrij, ongehinderd te kunnen aan
tasten.
Thans is de situatie anders geworden.
Want over alle dingen heen mogen wij niet vergeten, dat de doelstelling
van Japan met betrekking tot het vestigen van de hegemonie in Oost-Azië
