B. RUSLAND.
824
klaren, ongeacht de verzwakking of verwarring van de nationale wilskracht.
Legers kunnen altijd legers verpletteren, indien zij slechts voldoende over
macht hebben. Legers kunnen echter geen ideeën vernietigen. Die zijn
ongrijpbaar, dus onkwetsbaar, behalve voor psychologische penetratie, en de
veerkracht der idee heeft eindeloos veel aanbidders van physieke kracht
en bewapening doen verstommen.
Geen hunner was zich wellicht zoo bewust van de kracht der idee als
Hitier. Maar de toenemende mate waarin hij zich verplicht zag, op zijn
leger, op kracht te steunen naar gelang zijn macht zich verder ontwikkelde,
doet meer en meer betwijfelen of hij zijn techniek, ideeën naar believen
te ondermijnen, nog voldoend beheerscht. Hij is een meester in de strategie
en heeft daaraan een nieuwe ontwikkeling gegeven. Hij is ook gekomen
aan de eerste stadia van hetgeen men „strategie in grooten stijl" zou kunnen
noemen: de kunst, alle vormen van oorlogsactiviteit en alle mogelijke
instrumenten, die tegen den wil van den vijand kunnen worden gericht,
te ontwikkelen en te coördineeren. Maar het is gebleken, dat hij niet
in staat is, zich op te werken tot een hooger niveau van deze strategie
in grooten stijl, dat van oorlogvoering met een vèr vocruitzienden blik op
den vredestoestand, die zal volgen. Om dit goed te kunnen doen, moet
een mensch meer zijn dan strateeg. Daarvoor moet hij evenzeer leider zijn
als filosoof. Terwijl strategie de absolute tegenstelling is van moraliteit, gezien
het feit, dat zij grootendeels gewijd is aan de kunst van vernietiging, nadert
de „strategie van grooten stijl" wel tot de moraliteit, aangezien zij leidt naar
het uiteindelijke doel waarop al het streven gericht is.
Door te trachten, het bewijs van onweerstaanbaarheid in den aanval
te leveren, hebben de Duitschers hun eigen verdediging op verschillende
manieren verzwakt, stategisch, economisch en bovenal psychologisch. Naar
gelang hun legers zich over Europa hebben verbreid, daarbij „ellende zonder
vrede" brengend, hebben zij wijd en zijd de kiemen van tegenzin gezaaid,
waaruit de weerstand tegen hun ideeën kan groeien. En hun eigen troepen
zijn voor deze kiemen een betere bodem geworden, doordat zij in aanraking
moeten komen met de volkeren van de bezette landen, waardoor hun boeien
van onbegrensde disciplinaire gedachteloosheid losser worden.
Dit zal het krijgshaftige enthousiasme, dat Hitler met eindelooze zorg
heeft gestimuleerd, steeds meer temperen en het verlangen naar huis ver
sterken. Het gevoel, zonder vrienden te zijn, werkt uiterst afmattend en
is een goede bodem voor de fatale „oorlogsvermoeidheid", evenals voor
de contra-idee. Hier is een gelegenheid, waarvan zou kunnen worden
gebruik gemaakt met een beter begrip aan onze zijde van de strategie
in grooten stijl. Zoolang wij onoverwinnelijk blijven, zal deze kans beter
worden. Ons doel is gemakkelijker te bereiken dan dat van Hitier. Wil
hij zijn „vrede" kunnen opleggen dan moet hij de volledige overwinning
behalen, hetgeen hij niet kan bereiken zonder ons, Britten, te overweldigen.
Daarna zou hem nog het probleem resten van het in bedwang houden van
al de onderworpen volkeren.
Om te komen tot den vrede, zooals wij dien wenschen, hebben wij slechts
zijn volk ervan te overtuigen, dat hij onmogelijk de overwinning kan behalen,
die het een redelijken vrede zou kunnen brengen, en dat de toekomst
zonder hoop is, tot het, zich rekenschap gevend van de leegheid van zijn
overwinningen, afziet van zijn nuttelooze jacht.
Rusland staat in het middelpunt van aller belangstelling. Daar zijn weer
kracht steeds in een waas van geheimzinnigheid is gehuld geweest, vormt
zij een dusdanig onbekenden factordat de meeningen omtrent hetgeen
van de U.S.S.R. in den huidigen strijd valt te verwachten, zeer uiteenloopen.
Ook min of meer ingewijden zijn het terzake niet geheel eens, zooals zal
