tijdschriften, kunnen, indien geordend en gecatalogiseerd, hiertoe
den grondslag vormen.
&PQJU
Zijn vaandels en vlaggen slechts twee woorden voor hetzelfde
voorwerp Bijna zou dit zoo schijnen, en toch zijn het verschillen
de voorwerpen.
Het woord „vaandel" is ongeveer 100 jaren ouder dan het woord
„vlag". „Vaandel" is taalkundig van dezelfde beteekenis als
„doek" het heeft dezelfde kern als „banier", doch de beteekenis
gaat uit van de „veldteekens", die geen stof hebben. Men spreekt
van de vaandels van de Grieken en Romeinen, ofschoon zij slechts
in bijzondere gevallen een doek hadden. De oudste vaandels zijn
op stokken gedragen plastische voorstellingen, goed zichtbare
richtpunten in het krijgsgewoel (fig. 1, a t/m e). De aanbrenging
van het stuk stof, dat het verband geeft met de woorden fano,
vaan, doek enz., opent den weg tot de vorm-ontwikkeling van ver
scheidene eeuwen. Het tijdvak van den ondergang van het oude
Romeinsche Rijk tot de Kruistochten, vereischt v.w.b. de geschie
denis van het vaandelwezen nog grondige navorschingdoor
overlevering is terzake tamelijk weinig tot ons gekomen,
bg- 1-
a b c d e f g
a. Assyrische standaard.
b. c. Romeinsche standaards,
d. e. Kruisvanen.
f. g. Labarium met Christenmonogrammen.
Naast hun oorspronkelijke bestemming van vèr zichtbaar teeken
in den strijd (vandaar gundfano, de krijgsvaandels, eigenlijk het
krijgsdoek), hadden de vaandels een rechtmatige beteekenis be
houden als het teeken van den aanvoerder, alzoo van den vorst,
ook in zijn functie van landsheer. Zoo zijn zij ook leensymbool.
Hoe zij er soms afzonderlijk uitzagen, speelde nog een onderge
schikte rol. Nu ontstonden tijdens de Kruistochten de wapens als
een noodzakelijk herkenningsteeken van den volkomen door zijn
uitrusting bedekten krijgsman eerst daarna, d.i. in de 12de eeuw,
begint men de vaandels ook met betrekking tot de zich daarop
bevindende voorstellingen vast te leggen. Nog waren deze teekens
924
