maanden van den oorlog 1914-1918 worden vaandels niet meer
te velde meegevoerd.)
Een vaandel wordt dus slechts onder bijzondere omstandig
heden vernieuwd, een vlag naar behoefte, d.w.z. zoo spoedig zij
onooglijk is, b.v. door scheuren, vuil worden.
DE DWARSSTAAF-STANDAARDEN.
In de oudheid bestond het veldteeken uit stokken, welke met
afbeeldingen waren versierd. Slechts één afzonderlijk model is
voorzien van het ons heden goed bekende stuk stof de standaard.
De dwarsophanging maakt den standaard onafhankelijk van
den wind ook wanneer het niet beweegt is het geheel zichtbaar en
daardoor voor vertegenwoordigingsdoeleinden bijzonder geschikt.
In het Romeinsche leger gaf de standaard de plaats aan van den
legerbevelhebber. Hij werd op zijn tent aangebracht als teeken
voor het oprukken in den slag. Men gaf hem ook mede aan de
troepenafdeelingen, die van de gewone verbanden, de legioenen,
werden gescheiden en zelfstandig hadden te handelen dit ver
klaart den naam vendels.
De beroemdste standaard uit de geschiedenis is de oud-Ro-
meinsche krijgsvaan van Constantijn den Groote, welke na den
slag aan de Milvische brug in 312 van het Christusmonogram
werd voorzien. Uit dezen vaandelvorm ontwikkelen zich drie ver
schillende vaandelsoorten le de Kerkelijke vaandels, 2e de vaan
dels op de vaandelwagens, 3e de lijfwacht (garde) -standaarden van
de 18e eeuw.
Bij de verdere ontwikkeling van den standaard tot kerkvaan
kan naast het godsdienstige moment, dat zich in de krijgsvaan
bevindt mede beslissend zijn geweest de omstandigheid dat het
doek in de afgesloten ruimte van de kerk en in den feestelijken op
tocht van de processie goed zichtbaar bleef. (Fig. 1, f en g.)
In zeer sterk vergrooten, rechten, zeilachtigen, buitenmatigen
vorm verschijnen dwarsstaafvanen op den vanenwagen van de
vroege Middeleeuwen.
Van militaire zijde werd de vorm van den standaard eerst in
de 18e eeuw weer opgevat. Zoo hebben Rusland, Baden, Wurtem-
burg en Keurhessen hun cavalerie, welke zeer sterk voor vertegen
woordigingsdiensten werd gebezigd, van dergelijke standaards
voorzien.
HEILIGENBEELDEN EN GODSAANROEPINGEN.
De natuurlijke, eenvoudige verhouding van den Middeleeuw-
schen mensch tot God en de schutspatronen van zijn geboorte
plaats (geboortegrond) liet hem het beeld van zijn heilige als een
tooverkrachtig talisman in den slag medevoeren. De overbrenging
van het heiligenbeeld op een vaandelaöhtig doek schiep de eerste
beeldvaandels.
926
