1070
Toch schenen er bepaalde groepen te zijn in Japan zij stonden onder
meer onder leiding van den ambassadeur Admiraal Nomura die bereid
waren, toe te geven en zich, wat de agressieve politiek van Japan betreft,
zonder de catastrophale gevolgen van een oorlog, gewonnen te geven. Het
is duidebjk, dat deze kans niet mocht worden voorbij gezien, die op het
oogenblik van de grootste spanning bovendien nog de mogelijkheid liet tot
bepaalde verschuivingen van vlooteenheden, waarover geruchten tot ons
doorgedrongen zijn en van het opvoeren van de defensie op de Philippijnen
b.v., maar die ook het onmiskenbaar nadeel hadden, dat Japan op zijn
beurt zijn positie in Indo-China belangrijk hechter kon maken.
Het laatste heeft men, ter wille van de eerste twee factoren op den koop
toe genomen, maar in den loop van de afgeloopen maand is het helaas meer
en meer duidelijk geworden, dat de groep in Japan, die den weg der redelijk
heid wil bewandelen en die een oogenblik in kracht scheen te winnen, op het
oogenblik weer terug moet wijken voor den druk der extremisten.
Er komen met betrekking tot de binnenlandsche politiek in Japan slechts
zeer schaarsche berichten door, want de censuur in het land van de Rijzende
Zon is uitermate streng. Alleen weten wij, dat niettegenstaande alle be-
uaiingsberichten, het land zich op allerhande gebied met de uiterste inspan
ning op een oorlog voorbereidt en dat met de mogelijkheid van een militairen
staatsgreep, die het land onder volslagen militaire dictatuur zal brengen,
waarvan de gevolgen niet behoeven te worden uiteengezet, zeer ernstig
rekening moet worden gehouden. Zelfs valt uit een combinatie van berichten
van de laatste dagen af te leiden, dat deze militaire coup zeer dicht voor de
deur heeft gestaan.
In dit verband moge worden verwezen naar de rede van Stimson van eind
September, waarin hij waarschuwde, dat een oorlog voor de Vereenigde
Staten een kwestie van vier en twintig uur zou kunnen zijn naar de even
eens zeer alarmeerende rede van den premier van Thailand, en naar de
plotseling opgedoken berichten over een langdurig vacantieverlof van den
Britschen ambassadeur te Tokyo, Sir Robert Craigie, die van het vertrek van
een voor evacuatiedoeleinden beschikbaar gesteld schip gebruik zou hebben
willen maken, Japan te verlaten.
Het waren drie aanwijzingen, dat met de mogelijkheid van een ontploffing
ernstig rekening werd gehouden. En het is eigenaardig, dat een bericht, dat
waarschijnlijk de aanleiding geweest is, dat deze ontploffing althans is uit
gesteld, in de dagbladen niet de prominente plaats heeft verkregen, welke
het verdiende en ook in bijna alle buitenlandsche beschouwingen aan de aan
dacht ontsnapt is. Wij bedoelen het enkele zinnetje, dat de keizer van Japan
het opperbevel van het leger persoonlijk op zich heeft genomen.
In vefband gebracht met de hiervoor bedoelde berichten kan dit niet anders
beteekenen, dat aan een militairen staatsgreep, op het oogenblik, dat die op
het punt stond zich te voltrekken, de wind uit de zeilen is genomen. Want
keizer Hirohito staat aan de zijde van hen, die den oorlog niet wenschen
en die bereid zijn, de feiten nuchter onder oogen te zien. Na zijn besluit,
het opperbevel op zich te nemen, zou het doorvoeren van den militairen staats
greep een daad van directe ongehoorzaamheid aan den Keizer zijn geweest
en hoewel een deel van de modernisten hiertegen misschien niet zou op zien,
is dit iets, waarvoor een zeer groot deel van de officieren zeker niet de
verantwoordelijkheid zou willen dragen.
Door het niet ter beschikking staan van bijzonderheden, moeten wij, bij
de beoordeeling van hetgeen er thans in Japan gebeurt, op het terrein
der hypothese blijven, maar het schijnt niet al te gewaagd, vast te stellen,
dat hoewel de positie van het gematige element belangrijk is verzwakt er
zich thans eerst nog andere dingen zullen moeten ontwikkelen, voor en aleer
van een volstrekte dominatie der militairen sprake kan zijn. Wij bedoelen
hiermede niet te zeggen, dat het gevaar verminderd zou zijn. Niets is min
der waar. Maar het schijnt wel zeker, dat er achter de schermen op het oogen
blik in de militaire en marinekringen een strijd gaande is tusschen hen, die
het absolute gezag en de onaantastbaarheid van den keizer willen blijven er-
