1053
Het zal historici jaren bezighouden, wanneer zij den slag om Smolensk
schot voor schot willen reconstrueeren. Echter is het reeds nu mogelijk de
algemeene aspecten aan te duiden.
Dat is mogelijk omdat het Russische verdedigingsplan gebaseerd was op
een enkel document, een handboek voor het leger te velde dat bekend is
geworden onder den naam van PU-36. Het werd in 1936 samengesteld door
maarschalk Mikhael Tukachevsky, die toentertijd commissaris voor de de
fensie was.
Het was zijn laatste groote dienst aan het Russische lger. Het volgend
jaar werd hij in de „zuiveringsactie" doodgeschoten.
PU-36 ontvouwde (lang voordat eenig ander leger behalve het Duitsche
daartoe bereid was) een aanvallende tactiek, die aanzienlijk gesteund werd
door tanks en vliegtuigen. Het handboek geeft aan welke defensieve tegen
maatregelen tegen zulk een offensief dienen genomen te worden. Het be
schrijft uitvoerig een te voren ongekende defensie in de diepte.
Volgens dit systeem van Tukachevsky moet een legercorps (drie divisies),
wanneer het een bepaalden sector te verdedigen krijgt, in de richting van
den vijand bewegen over een front dat niet langer is dan 20 mijl maar
ongeveer 80 mijl diep.
Dit front moet niet in linie gevormd worden, maar verdeeld zijn in dicht
opeengepakte „eilanden". In de nabijheid van den vijand moeten deze eilanden
zeer gering in omvang wezen eigenlijk slechts geïsoleerde machinegeweer
nesten.
Verder naar achter toe groeien deze eilanden in uitgebreide machine-
geweerknoopen, emplacementen voor veldkanonnen, anti-tank batterijen dan
grootere groepen bestaande uit bataljons en compagnieëndan geweldige
versterkingen (gebouwd door sappeurs in den tijd van twee tot vijf dagen)
omringd door kleinere eilanden tenslotte enorme reservemacht overal.
Elk eiland, elke knoop, elke groep, elke versterking moet ingericht zijn
voor een rondgaande verdediging en geheel op zichzelf kunnen staan zoo
dat het in staat is den strijd vol te houden nadat alle andere buiten gevecht
gesteld mochten worden.
Het stelsel was er op berekend om de vijandelijke aanvallen te kanaliseeren
in kavelingen die bestreken zouden kunnen worden met spervuur dat
er tegelijkertijd van verschillende eilanden uit op gericht zou kunnen
worden. Het terrein moet overal tankvallen, mijnenvelden, prikkeldraad
versperringen en andere obstakels hebben.
Den lOden Augustus ontkende een sovjet-communiqué dat er een Stalin -
linie bestaan zou of ooit bestaan hebben.
In den zin van de Maginot-linie bestond zulk een linie niet.
Maar in het gebied van Smolensk, dat den traditioneelen militairen weg
naar Moskou blokkeert, hadden de Russen PU-36 omgezet in termen van
beton en staal.
In de buurt van de eilanden waren kleine „bunkers" de grootere een
heden waren de forten die de Russen „bins" noemen.
Sommige daarvan waren zichtbaar en trokken dus vijandelijke aanvallen
tot zich - doch slechts om deze in de nabijheid te brengen van vallen of
van andere bins, die gecamoufleerd waren met graszoden. Sommige fun-
geeren als geweldige ondergrondsche tankgarages.
Van elke bin uit werden gangen gegraven loopgraven die uitkwamen
in wouden. Gecamoufleerde tractors stonden gereed om de artillerie van
zich af te houden in geval een terugtocht moest plaats hebben.
De grootste bins waren vol luchtafweergeschut, de kleinere behangen
met netten en bedekt met bladeren, om ze van de lucht uit onzichtbaar te
maken.
In dit systeem drongen de Russen ongeveer 60 divisies samen. De Duitschers
deden hun aanval met, naar schatting 50 divisies.
Uiteraard had de Duitsche genie de PU-36 bestudeerd. Er was verkennings-
werk verricht boven het gebied van Smolensk.
