1167
heeft bewilligd, een Japansche consul in het niets beteekenende Dilly is
geplaatst als inleiding tot een politieke Japansche activiteit aldaar, heeft
ook den al te grooten optimisten de oogen geopend, dat er toch wel andere
bedoelingen zouden kunnen zijn dan een zuivere handelsactiviteit.
Ter gelegenheid van de aankomst van dezen consul, die als een der be
kwaamste in zijn corps wordt beschouwd, zijn onmiddellijk eenige partijen
gegeven, waarbij zich prompt incidenten hebben voorgedaan, doordat
naar het heet Chineesche inwoners steenen naar de Japansche gasten zou
den hebben gegooid. Als zoodanig natuurlijk een niet al te ernstig incident,
maar in het kader van de Japansche politiek, zooals zij wordt gevoerd, toch
waarschijnlijk wel van eenige beteekenis, omdat het de inleiding kan zijn
voor het zenden van eenige Japansche troepen naar Portugeesch Timor, ter
„bescherming" van de Japansche officials en onderdanen en „eventueel"
ook van de Portugeesche belangen.
Portugal zelf zal zich daartegen heel moeilijk kunnen verzetten, maar de
directe belanghebbenden, dat zijn Nederlandsch-Indië en Australië, zullen
niet kunnen toelaten, dat in de democratische defensielijn in het Verre
Oosten een vooruitgeschoven Japansch militair steunpunt wordt gevestigd.
Wij hebben met betrekking tot Timor een verdrag met Portugal, hetwelk
erin voorziet, dat geen der beide deelen van het eiland ooit een steun- of
hulppunt voor een derde mogendheid zal worden. Het verdrag kwam tot
stand toen wij nog niet van vliegen droomden en er zijn dan ook geen
bepalingen in opgenomen, welke direct van toepassing zijn op wat er thans
gebeurt. Maar dat dit in strijd is met den geest van het verdrag zooals het
bestaat, is duidelijk en de situatie, welke met de allergrootste aandacht
wordt gade geslagen, kan leiden tot een actie ter bezetting van Portugeesch
Timor. Het feit, dat Australië vooral zich zeer ernstig bedreigd gevoelt en
dit temeer na de rede van admiraal Lützow, die Japan adviseerde, een inval
in Australië te doen, kan ertoe leiden, dat onze buren in deze actie worden
betrokken. Ten slotte is wat op het oogenblik op Portugeesch Timor ge
beurt, een afspiegeling in het klein van wat in Indo-China plaats had.
Intusschen is de verklaring bekend geworden, welke de Britsche Pre
mier tijdens zijn hoogst belangrijke rede op Lord Mayor Day te Londen
heeft afgelegd over Engeland's houding t.o.v. Japan. Komt het tot een oorlog
tusschen de V. S. en dat rijk, dan zal de Britsche oorlogsverklaring aan
Japan binnen een uur volgen.
Bij het eerste kennis nemen van dit telegram is de opmerking gemaakt,
dat hoezeer deze mededeeling valt toe te juichen, zij toch ook teleurstellend
is, aangezien Churchill over Ned.-Indië en Thailand niet gesproken heeft.
Naar onze meening is deze „teleurstelling" wat voorbarig en moet de rede
van Churchill worden beschouwd als op de eerste plaats te zijn gericht tot
het Britsche volk. Men dient haar daarnaast te beschouwen in aansluiting
op de ontwikkeling van de politieke situatie der afgeloopen twee maanden.
Na de bijeenkomst van Roosevelt en Churchill op den Atlantischen Oceaan
is het duidelijk geworden, dat de leiding van de Pacific-politiek daar in
handen is gelegd van Amerika's president.
Deze Pacific-politiek van Amerika omvat, naar eveneens duidelijk geble
ken is, het veilig stellen van de belangen van de landen, die gevaar zouden
kunnen loopen door Japansche agressieplannen. Komt Amerika met Japan
in oorlog, dan zal dit om deze plannen zijn en om het Amerikaansche ver
zet tegen de Japansche voornemens tot het stichten van de sfeer van „we-
derzijdsche" welvaart.
Churchill heeft niet anders gedaan dan op het psychologisch juiste oogen
blik de nadrukkelijke verklaring te geven, dat de V. S. bij het opvangen
van de consequenties van deze politiek niet alleen zullen staan, maar dat
Engeland zich onmiddellijk achter Amerika zal scharen. Naar onze meening
is het A B C D front dan ook wel degelijk een realiteit, waarin wij de V. S.
als leider ervan hebben te zien.
De omstandigheden van het oogenblik en de mogelijkheden met betrek
king tot onze eigen belangen, die daarin besloten liggen, hebben het groot-
