1166
steun aan Tsjiang Kai Shek, voor zoover deze nog wordt verleend, geheel
stop zetdat het voorts Mantsjoekwo erkent en daarnevens de domineerende
positie van Japan in Oost-Azië. Tenslotte komen dan de bijkomstigheden,
als de visscherijrechten, de steenkolenmijnrechten op Sachalin en wat verder
reeds langen tijd hangend is.
De tweede mogelijkheid is, dat Rusland door den nood gedwongen dit
voorstel aanvaardt, waardoor Japan dan verder zijn aandacht ongestoord
aan de Zuidwaartsche expansieplannen zou kunnen wijden.
De derde mogelijkheid is, dat Rusland dit voorstel afwijst en dus de kans
van een open conflict riskeert. Gebeurt dit, dan zal Japan dit conflict met
groote mate van waarschijnlijkheid aanvaarden, niet als een op zichzelf
staande actie, maar als onderdeel van het programma, tot de uitvoering
waarvan het zich, met Duitsche hulp, op het oogenblik gereed maakt.
Kan de strijd in het n. door intimidatie worden vermeden, des te beter,
maar moet hij worden aanvaard, dan zal hij resulteeren in een bliksem
snellen en overwachten aanval op Wladiwostok van de land- en zeezijde,
aangezien deze basis, wat Rusland betreft, het eenige punt van werkelijke
bedreiging voor Japan is.
Wij merkten op, dat deze actie, als zij ondernomen wordt, niet op zichzelf
zal staan, maar verband houdt met de andere phasen voor de ontwikkeling
waarvan thans voorbereidingen worden getroffen.
De tweede phase is Shanghai.
Wie zich op de hoogte stelt van de berichten uit de buitenlandsche pers
weet, dat Shanghai, wat zijn internationale belangen betreft, op het oogenblik
in ernstig gevaar verkeert en de evacuatie-order, welke dezer dagen aan de
Britsche onderdanen in bezet China, ook in Shanghai is gegeven, is hiervan
een duidelijke illustratie. Er hebben in deze stad herhaaldelijk incidenten
plaats, welke ieder voor zich aanleiding tot een plotselinge actie kunnen
zijn en de stad verkeert in een toestand van gewapenden vrede. Op alle
punten, waar de door de Japanners bezette Hongkew-wijk, inclusief de
North Szechuan Road en het gebied waarvan de bewaking aan de Italianen
is overgelaten, dat ligt tusscen het nieuwe z.g. „Civic Center" en de Czechow-
creek, de grenzen raken van de Internationale Nederzetting en de Fransche
Concessie, zijn aan beide kanten prikkeldraadversperringen opgericht, met
mitrailleurposten en zelfs met geschut, die zwaar worden bewaakt. Het is
„e.. ?11?iet onbelangrijk, op te merken, dat de artillerie van het Shanghaische
Vrijwilligerscorps voor haar bediening in hoofdzaak is overgelaten aan de
Nederlandsche leden van dit corps, dat reeds eenige maanden in staat van
voortdurende paraatheid is.
Daarnaast moet nog rekening worden gehouden met den steeds toenemen-
den drang, welken Japan uitoefent om in het gemeentebestuur van de
Internationale Nederzetting een domineerende positie te krijgen.
Ook Shanghai is een punt, waar gebeurtenissen kunnen worden verwacht
indien in Japan de trompet tot den aanval zou worden gestoken.
Het derde gevaarspunt ligt voor ons dicht bij huis en houdt verband met
de Japansche bezetting van Indo-China en de belangrijke troepenconcentraties
daar, die een bedreiging vormen voor Thailand en Birma en de zuidelijke
Chineesche provincie Yunnan. Hierop behoeven wij in dit overzicht niet
uitvoerig in te gaan, aangezien in tegenstelling tot wat wij hiervoor behan
delden, de telegrafische berichtgeving een vrij overzichtelijk beeld heeft
gegeven van de voorbereidingen, welke men daar aan alle kanten treft.
Ten vierde komt dan het gevaarspunt, dat in onzen archipel wordt
gevonden en dat ook Australië bedreigt. Daarbij richt zich op de eerste
plaats de aandacht op Timor Dilly en op de luchtvaartovereenkomst tusschen
Japan en Portugal.
Op zichzelf is deze „luchtlijn" als zoodanig natuurlijk van geenerlei
beteekenis. De handelsbetrekkingen tusschen beide gebiedsdeelen zijn nihil,
zoodat er achter deze overeenkomst andere doelstellingen moeten worden
gezocht. Ook in dit geval is men eerst bereid aan te nemen, dat het wel
zal losloopen, maar het feit, dat onmiddellijk na het sluiten van de lucht
vaartovereenkomst, waarin Portugal klaarblijkelijk onder Duitschen druk
