110
Het is voor iederen ooggetuige verbazingwekkend geweest,
wat aan beide zijden, zoowel door de Republieken, als door het
Engelsche leger, op het gebeid van transportwezen gepresteerd
is geworden; men moet over de eindelooze vlakten, onderbroken
door hunne randjes en kopjes, gezworven hebben om van de
enorme afstanden een goed besef te krijgen.
Wij hebben in etappes denzelfden tocht gemaakt, welke Roberts
met zijn leger van Modderrivier tot Pretoria aflegde, en wel met
eigen middelen van vervoer en slechts op eigen krachten steunen
de, een afstand gelijk aan dien van Amsterdam naar Lyon. Onze
laatste trek van Brandfort naar Pretoria duurde ruim 18 dagen,
maar toch moet ik zeggen, dat de moeielijkheden, zooals wij
ons die voorgesteld hadden, veel grooter waren, dan zij in de
werkelijkheid bleken te zijn. Is men eenigen tijd aan het leven
te velde gewend, dan voelt men, dat voor deze vlakten het
.zwervende leven als aangewezen is, en lijkt het er ons des te
natuurlijker om. Wanneer ik er nu nog aan herinner, dat op
onze tochten steeds een vijf-tot zestal dames-verpleegsters me
de reisden, dan begrijpt men wel, dat er in Zuid-Afrika bijzon
dere momenten aanwezig moeten zijn, welke dergelijke tochten
gemakkelijk maken.
Als hoofdmoment noem ik de vrijheid aan het persoonlijk initia
tief gelaten. Hadden wij een dergelijken tocht met dezelfde
hulpmiddelen met een oprukkend leger moeten doen, dan geloof
ik, dat wij in Afrika's velden waren blijven steken. Immers niets
impressionneert den nieuweling in Zuid-Afrika meer, dan het
feit, dat daar iedereen aan zich zeiven overgelaten is, de per
soonlijke energie er zooveel meer tot ontwikkeling kan komen
dan wanneer engsluitende bepalingen en voorschriften de vrije
beweging belemmeren.
Ons equipement was voldoende, desnoods voor honderd zieken
wij hadden te zorgen voor eigen voeding, de middelen van ver
voer zelf te completeeren, kortom wij waren onze eigen inten
dance en generale staf, en toch heeft ons geheele transport
nimmer uit meer bestaan dan 2 ossenwagens en zieken- en trans
portwagens. Voor het damespersoneel werd steeds een afzon
derlijke wagen gereserveerd en dikwijls nog een wagen voor
zieken, die mede te voeren warende rest der wagens was voor
