8
Niettegenstaande zooveel doenlijk vóór 5 uur 's middags de
bivouakplaats werd aangewezen, duurde het in den regel tot
10 a 11 uur 's nachts vóór de man kon gaan rusten, en dan
werden nog slechts de meest noodzakelijke diensten van hem
(soldaat en dwangarbeider) geëischt.
Bij aankomst in het bivouak was iedereen in de weer; bouwen
van afdaken, maken van afsluiting, daar tusschen door vivres ha
len enz..
Gedurende die werkzaamheden kon niet gekookt worden, dit
zou wel mogelijk zijn geweest, zoo er b.v. per sectie een keuken
bestond.
Zeker kon in dat geval de man na afloop der werkzaamheden
dadelijk over rijst en soep beschikken, terwijl hij bij de gevolgde
regeling nog moest koken.
Yan de dwangarbeiders trachtten velen zich aan het koken
te onttrekken, terwijl tal van anderen het geheele ration voor
24 uur 's avonds opaten, zoodat zij den volgenden morgen zon
der eten op marsch gingen.
"Troep en dwangarbeiders werden door een en ander meer
vermoeid dan nöödig was; vooral de troep, die van de vijf nach
ten slechts één geheel vrij van wacht was, moest daaronder
lijden.
De voeding der zieken eischte verscherpt toezicht, anders
werden deze gewoon aan hun lot overgelaten.
De Europeesche onderofficieren sloegen er zich zoo goed moge
lijk doorheen.
Yoor hen konden nu en dan extra spijzen verstrekt worden
(kippen, eieren).
De eetketels waren aan het einde van den tocht bijna geheel
verdwenen, de dwangarbeiders voorzagen zich van de ledige
vleesch- en gehaktblikken.
Yan de 6 petroleumblikken waren er nog slechts 4 eenigszins
bruikbaar, die met hun gezamelijken inhoud van 72 liter niet
voldoende in de behoefte aan koffie en thee konden voorzien.
Ten slotte komt het mij wenschelijk voor, de vóór- en nadeelen
van het menage voeren samen te vatten.
De voordeelen kunnen in de ondervolgende punten worden
samengevat.
