136
Algemeene Beschouwingen.
1. Weersgesteldheid. In den aanvang der expeditie was het
regenachtig, na medio Augustus bijna doorloopend droog weder
met heete dagen en koude nachten. Temperatuurs- en regen
waarnemingen werden niet gedaan. De in de eerste maanden
sterk doorstaande oostenwind, op Celebes beroeboe geheeten,
veroorzaakte vele catarrhale aandoeningen der bovenste lucht
wegen, niet alleen bij de troepen aan wal maar ook bij de
aan boord van de schepen achtergebleven manschappen.
Uit een geneeskundig onderzoek van talrijke Boniërs en
eenige Wadjoreezen en uit inlichtingen, ingewonnen omtrent
de bevolking in de gouvernementslanden, kan de conclusie
getrokken worden, dat de Zuidelijke landrug van Celebes een
vrij gezond oord is. Onder invloed van de bergreeksen beginnen
de regens op de Oostkust eenige maanden later te vallen en
houden eenige maanden langer aan dan op de Westkust.
2. Voeding der troepen. De voeding der troepen en dwangar
beiders was gedurende de geheele expeditie in den regel zeer goed.
Bij de landing te Patiero, te Badjowe en te Paloppo was men op de
noodrations aangewezen; een enkele maal was de Intendance niet
bij machte een gedeelte van de colonne van voedingsmiddelen
te voorzien.
Geduiende de tochten naar Doeria en het Possomeer konden de
tioepen wegens gebrek aan draagkrachten, niet volgens de
schaftorder worden gevoed, naar het schijnt zonder nadeeligen
invloed op de gezondheid te hebben uitgeoefend. Toch acht
de Chefarts Europeesche militairen voor dergelijke tochten in 't
algemeen niet geschikt. Hoewel de groote voordeelen aan het indi
vidueel koken, zooals bij de maréchaussee, erkennende, moet toch
als een nadeel worden beschouwd, dat er niet voldoende toezicht
op de voeding kan worden uitgeoefend en de menschen van tijd
tot tijd trachten op hun eten te bezuinigen om daardoor meer in-
demniteitsgelden voor niet verstrekte vivres uitbetaald te krijgen.
Bovendien is het eten, en vooral de soep, bij een gemeenschap,
pelijke menage in den regel veel smakelijker toebereid dan bij
individueel koken. Ook het toezicht op het uitsluitend gebruik
van gekookt water wordt er door bemoeilijkt.
