137
De voedingsmiddelen door het Gouvernement verstrekt waren
van uitstekende qualiteit. Wanneer het slechts eenigszins mo
gelijk was, werd op de daarvoor bestemde dagen versch vleesch
verstrekt, dat van zeer goede qualiteit was. Te Pampanoea werden
eenige dagen lang, bij gebrek aan rundvee, karbouwen gesiacht,
waarvan evenwel een vrij groot aantal moest worden afgekeurd.
Gedurende de geheele expeditie kon in de behoefte aan versch
brood worden voorzien door het aanbrengen van een Geneste
bakoven op het vivresschip en het plaatsen van veldbakovens
te Watampone, Pampanoea en Paloppo.
Werd er tijdelijk meer brood gebakken dan aan den troep
kon worden verstrekt, b.v. wanneer een groote colonne voor
eenige dagen uitgerukt was, dan werd het overblijvende brood
in twee of drie plakken verdeeld dubbel overgebakken en tot
een soort van beschuit gemaakt. Dat dubbel overgebakken
brood voldeed zeer goed op marsch en viel veel meer in den
smaak dan het harde brood.
Het nieuwe veldkookgereedschap voldeed uitstekend; het eten
daarin bereid is eerder klaar dan bij het oude, wat uit een
hygiënisch oogpunt van veel waarde is, vooral als de troep
's avonds laat het bivak betrekt.
De noodrations waren van goede hoedanigheid. Als zoodanig
voldoen ze niet aan de eischen, daarvoor zijn ze te zwaar. Het
zou niet mogelijk zijn die evenals de „eiserne Portionen" steeds
door den man bij zich te laten dragen. Het noodration bij
uitnemendheid is, ten minste voor Inlanders, droge ongekookte
rijst met ikan kering of dendeng zooals die door de maréchaus-
sée op haar tochten wordt medegevoerd.
Het is een bekend feit, dat die blikjes dikwijls zeer irrationeel
door de manschappen worden genuttigd, hetzij door zich niet
aan den etenstijd te houden en de voeding voor twee of drie
maaltijden in eens op te eten, hetzij door de conserven koud
uit het blik te nuttigen daar waar verwarming en aanmenging
met water (soepblikje) mogelijk is.
Ook de andere conserven waren van goede hoedanigheid. De
ikan kering en dendeng gebakken in klapperolie vielen bijzonder
in den smaak, niet alleen bij de Inlanders maar ook bij de
Europeanen. Over erwten en boonen heb ik nimmer aanmer-
