- 143 -
groot aantal lijders wegens plaatsgebrek in het hospitaal te Makas
sar naar Soerabaja, is opgezonden, dan mag het aantal lijders, dat
geëvacueerd moest worden, werkelijk bijzonder klein worden ge
noemd.
Volgens ingewonnen inlichtingen bij den Chef van het hospi
taal te Soerabaja, overleden van de 263 geëvacueerde militairen
aldaar nog 4 Inlandsche militairen, terwijl het meerendeel vrij
spoedig na hun aankomst als hersteld, zij het dan ook niet
geschikt voor den actieven dienst, kon worden uitgeschreven, wel
een bewijs, dat de lijders steeds tijdig werden weggezonden en
niet roekeloos met menschenlevens werd gespeeld.
Van den aanvang der expeditie af, werdt als stelregel aange
nomen, dat alleen die militairen voor evacuatie naar Soerabaja
in aanmerking zouden worden gebracht, van wie in den eersten
tijd geene diensten te velde meer waren te verwachten of
voor wie klimaatsverandering tot herstel noodzakelijk werd
geacht.
Alleen lijders aan besmettelijke ziekten als dysenterie, buik-
typhus, werden met het oog op het groote gevaar voor versprei
ding van besmettelijke ziekten in bivaks, zoo spoedig mogelijk
weggezonden. Vandaar, dat er wegens febris intermittens
(n. 1. de gevallen van febris remittens, die veel op typhus
abdominalis geleken), dysenterie en diarrhee betrekkelijk veel
lijders werden geëvacueerd, die anders in de veldziekeninrich-
ting best hadden kunnen herstellen.
Opvallend is ook weer gedurende deze expeditie het absoluut
en relatief groot aantal Europeanen, dat ziek werd en dat moest
worden weggezonden. Zulks moet voor een deel aan moreele
invloeden worden toegeschreven. Wel hebben de Europeanen,
in Europa geboren, in deze gewesten waarschijnlijk een geringer
weerstandsvermogen tegen ziekmakende invloeden dan de aan
het klimaat alhier van kindsbeen af gewende Inlanders, de
hoofdreden voor het groot verschil in morbiditeit tusscheu
Europeesche en Inlandsche militairen moet worden toegeschreven
aan de omstandigheid, dat het verschil tusscheu het leven te
velde en in vredesgarnizoen bij Europeesche militairen grooter
is dan bij Inlanders. De Inlanders zijn het in hunne kampongs
weinig beter gewend dan zij het te velde hebben, ze weten
