144
zich de kleinere versnaperingen, waaraan zij gewend zijn, ook
daar te verschaffen en hebben in 't algemeen minder behoeften.
De Europeaan mist te velde zijn stroozak, zijn cantine en
zooveel andere dingen; hij weet zich in zijn vrijen tijd niet
bezig te houden.
Zoo was ook de gezondheidstoestand onder de officieren in
de laatste maanden relatief nog mindor gunstig dan bij de
Europeesche minderen d. w. z. naar verhouding werden er meer
officieren dan onderofficieren en meer onderofficieren dan min
deren geëvacueerd. Hoe grooter het verschil tusschen het
leven te velde en in het garnizoen is, hoe meer de menschen
te velde missen, hoe geringer het weerstandsvermogen is. De
officieren vergenoegden zich veelal met de soldatenmenage,
die, hoe goed zij ook gedurende de expedidie was, toch minder
geschikt moet worden geacht voor de aan lichtere voeding
gewende magen der officieren. Zeer duidelijk viel ook bij hen
evenals bij de mindere Europeesche militairen de moreele factor
waar te nemen. Zoolang er emoties waren, zoolang er gevochten
werd of gevechten in uitzicht waren, was bijna niemend ziek.
Toen alles op vrede wees en toch het einde der expeditie niet
was te voorzien, werden velen ziek en moesten betrekkelijk
velen worden geëvacueerd.
Na de Europeesche militairen had de maréchaussée de
meeste verliezen. Van de Inlanders in het summierrapport
vermeld was J gedeelte van de maréchaussée-compagnie
afkomstig, terwijl er zeker meer dan 8 maal zooveel Inlanders
bij de expeditionnaire troepenmacht waren dan Amboineesche
maréchaussée's.
Zulks is niet uitsluitend door de meerdere vermoeienissen
en ontberingen te verklaren, die deze militairen uit den aard
hunner betrekking hadden te doorstaan. Wel is van deze mili
tairen waarschijnlijk, vooral bij de vervolging van den Radja van
Boni, iets meer gevergd dan van de andere Inlandsche troepen, daar
staat tegenover, dat zij lichter bewapend en beter getraind waren.
Bovendien waren zij in de eerste maanden steeds bij de voor
hoede ingedeeld, zoodat ze in den regel één of meer uren eer
der in het bivak waren dan de achterhoede en 't is een bekend
feit, dat een weg die eenigszins modderig is, voor de achterhoede
