31
bestellen hebben, met die ervaringen rekening houden. Daarin kan niet
een ernstig bezwaar tegen de bewilliging van deze fondsen gelegen zijn.
Ernstiger lijkt de bedenking die door den geachten afgevaardigde uit
Rotterdam is in het midden gebracht. Die geachte afgevaardigde heeft
gezegd, dat Bulgarije, Portugal, Servië en Griekenland een ander stelsel
hebben gekozen, niet het stelsel dat door den heer Thomson is aan
bevolen, maar het stelsel-Schneider, dat in Frankrijk is aangenomen.
Daarmede gebeuren daar te lande en ook in Spanje nog al eens ongelukken.
Schroefsluiting wil ik niet voor de artillerie hebben, en als de andere
landen, die de geachte afgevaardigde heeft genoemd, het stelsel van
Schneider hebben aanvaard, rijst voor mij de vraag, of die landen in die
keuze geheel vrij zijn geweest. Kan het niet zijn, dat bij de bekende
protectiezucbt welke het Fransche beleid kenmerkt, bij voorbeeld lee
ningen van die landen in Frankrijk geplaatst waren, en daardoor een
zachte drang op die Mogendheden kon worden uitgeoefend? Ik weet
het niet, maar acht het niet onmogelijk.
De geachte afgevaardigde heeft Bulgarije genoemd, maar dat land
heeft ook Krupp-geschut.
Verder zijn ook genoemd Portugal, Servië en Griekenland.
Ik wil doen opmerken, dat Duitschland zijn geschut niet te Düssol-
dorff, maar te Essen bestelt. En Duitschland zal werkelijk de slagvaar
digheid van zijn leger wel in het oog houden.
Bulgarije, Italië, Zweden, Denemarken, Rumenië, België, Brazilië,
Turkije, Guatemala en Zwitserland zijn de laatste jaren bij Krupp te
rechtgekomen.
Men heeft gezegd, dat het tot zekere hoogte een monopolie is. Ja,
maar niet een monopolie dat wij verleenen, doch de Duitsche wetgever.
Het is een patent. Wij kunnen geen Krupp geschut bij Ehrhardt of bij
Schneider koopen.
De geachte afgevaardigde heeft gevraagd, of ik niets weet van het
proces, dat tusschen Krupp eu Ehrhardt is gevoerd geworden. Ja, Mijn
heer de Voorzitter, ik weet, dat Krupp dat proces in hoogste instantie
gewonnen heeft.
Het stelsel-Krupp is goed. Het is na lange beproeving door Neder
land gekozen; de Nederlandsche marine heeft het ook aanvaard en het
wordt door Indië gewenscht.
Nu heeft men mij lastig gevallen omdat ik den prijs niet heb mede
gedeeld. De geachte afgevaardigde uit Leeuwarden vat dit echter al te
eenvoudig op. Hij vergeet, dat het hier niet geldt de formatie van de
batterijen. Zoo naïef ben ik niet, om te denken, dat wij die voor het
buitenland zouden kunnen verbergen. De formatie van een batterij
