van 12 c.M., geraakten gedurende het vuur onbruikbaar, doch
niet ten gevolge van het vuur van den vijand.
De Duitsche artillerie, welke in de laatste dagen van October
minder dan vroeger vuurde, beantwoordde het vuur der Japansche
artillerie zeer zwak; zij begreep te goed, dat zij tegen deze
niet opgewassen was en zij bepaalde zich dus tot het onder
vuur nemen van haar gevaarlijksten tegenstander, de infanterie,
gedurende den nacht. De spoortreinbatterij toonde zich zeer
actief en maakte het den Japanschen rechtervleugel meermalen
zeer lastig.
Betreffende de uitwerking van het Japansche geschutvuur
kan hier nog gemeld worden, dat in den nacht van 3 op 4
November de electrische centrale van Tsingtau beschadigd en
buitenwerking gesteld werd. Daar echter elke schans en
kustbatterij een eigen motor had, had een en ander geen
invloed op de in- en uitwendige verlichting der werken. Voorts
ontstond een paar maal brand in de kazernes bij den Bismarck-
en den Iltisberg.
Algemeen werd opgemerkt, dat de granaatkartetsen der
Japanners veel te hoog sprongen. Later bleken tal van gra
naten niet gesprongen te zijn.
Den Isten November zonden de Japanners per vliegtuig en
langs draadloozen weg naar Tsingtau de hieronder volgende
fraaie proclamatie
„Aviso
Hauptquartier den 31 Okt. 1914.
An verehrten ITerrn Offizieren
und Mannschaft in Festung.
,,Es dürfte dem Gotteswille wie der Menschlichkeit entge-
genwirkend sein, wenn man die noch nicht ausgenützten Waffen,
Kriegsschiffe und sonstigen Baulichkeiten, ohne taktischen
Anspruch zu haben, zu Grunde richten würde, und zwar bloss
aus der eifersüchtigen Absicht darauf, dasz sie in die Hande
des Gegners fallen werden.
Obwohl wir bei Herrn, die Rittertumsehre schatzenden Of
fizieren und Mannschaften es gewisz glauben können, so eine
Gedankenlosigkeit keineswegs zu verwirklichen, erlauben wir
51
