10
wijze kan de hellingshoek en daarna met behulp van den gevonden
afstand het hoogteverschil worden afgeleid.
Ik hoop dat deze enkele mededeelingen, welke straks nog door
eenige op het doek te brengen figuren zullen worden verduidelijkt
voldoende zijn geweest om U een idee te geven van den gang van'
zaken bij de fotografische terreinmeting en meen ik verder te
kunnen volstaan met in algemeenen zin den verderen ontwikke
lingsgang te schetsen.
Een bezwaar van het gebruik van den komparator was nog
steeds, dat men slechts punt voor punt kon construeeren, waarvoor
5 a 6 minuten per punt noodig waren en dat men ook de hoogte
lijnen slechts kon teekenen door interpolatie, d. w. z. aan de hand
van de berekende hoogtegegevens van een aantal punten. Fouten
waren uiteraard bij de verschillende berekeningen ook niet geheel
uitgesloten. Al deze bezwaren werden overwonnen door de inge-
nieuse uitvinding van den Oostenrijkschen Majoor VON OREL
die den stereokomparator in verbinding bracht met een auto
matisch kaarteeringsapparaat. Zijn gedachtengang was daarbij
de volgende Stelt men het verplaatsbare merkteeken meermalen
m op een bepaald punt van het terrein, dan ziet men telkens de
sleden (platenhouders) van den komparator nauwkeurig in den-
zellden stand terugkeeren. Daaruit volgt, dat door de beweging
van de beide cliché's gezamenlijk en die ten opzichte van eikaap
met behulp van hefboomen en scharnieren over te brengen op een
teekenstift, het mogelijk moet zijn de plaats van een bepaald punt
van het plastisch terreinbeeld, zoodra dit samenvalt met het merk
teeken, automatisch op een teekenjjJank aan te geven.
Dat voor de verwezenlijking van dit denkbeeld tal van moei
lijkheden te overwinnen zijn geweest, ligt voor de hand, doch aan
de U allen bekende fabriek van Zeiss in Jena, die een schitterende
reputatie geniet niet alleen op optisch gebied, doch ook voor de
vei vaardiging van nauwkeurigheids-instrumenten, is het ten slotte
gelukt een automatisch kaarteeringsapparaat in elkaar te zetten,
waarmee verrassende uitkomsten zijn verkregen. Deze zg. stereo
autograaf, die ik ook straks op het doek zal vertoonen, maakt alle
voordien noodige reken- en constructie-arbeid overbodig. Niet
alleen elk punt afzonderlijk, doch ook alle op het perspectivisch
teireinbeeld zichtbare lijnen (wegen, rivieren, bosch- en cultuur-
gienzen, terreinafscheidingen) kunnen automatisch op het teeken
papier worden overgebracht. Ook de voor de terreinvoorstelling
