2
zware en tot dusverre tevens hoogst ondankbare moet worden
genoemd. Voorheen was men aangewezen op de binnenkomende
berichten van vooruitgeschoven cavalerie of van andere uitgezon
den afdeelingen, op mededeelingen van spionnen en krijgsgevan
genen. Een indruk van sterkte en toestand van de vijandelijke
strijdkrachten moest veelal ten deele worden afgeleid uit de han
delingen van die tegenpartij. Vaak was ook een openlijk uitge
voerde verkenning, dus een gevecht, het eenige middel om zich de
noodig geoordeelde gegevens te verschaffen.
Thans is de toestand dan toch een geheel andere en wel als een
onmiddellijk gevolg van de reusachtige ontwikkeling van de vlieg
techniek tijdens den jongsten oorlog. Een bevelhebber van een
behoorlijk uitgeruste troepenmacht, die dus natuurlijk over vlieg
tuigen beschikt, zal zich voortaan schromelijk verongelijkt voelen,
als hij zich met zoo weinig gegevens zal moeten vergenoegen bij
het opmaken van zijne bevelen. Hij verwacht nu van zijne vliege
niers gegevens omtrent juiste plaats van voorhoede en hoofdmacht
van den vijand en van hun vermoedelijke sterkte, aanwijzingen
omtrent mogelijke troepensamentrekking op een der vleugels,
berichten omtrent de opstelling van de batterijen van den tegen
stander, enz., enz. Maar al verwacht hij die gegevens te zullen
krijgen, de groote vraag blijft het ook nu nog of aan zijn billijke
wenschen kan worden tegemoetgekomen. Ook nu weer valt
rekening te houden met het natuurlijk streven van de tegenpartij
om te belemmeren datgene wat wij zelf gaarne zouden wenschen.
De verkenning van uit de lucht zal dus op alle denkbare wijzen
bemoeilijkt worden de waarnemer zal zijn werk niet ongestoord
kunnen verrichten, misschien zal hij zelfs al zijn aandacht hebben
te wijden aan eigen verdediging. Het ligt dan ook voor de hand,
dat men in den laatsten oorlog er toe is gekomen het waargeno-
mene vast te leggen op een gevoelige plaat, m. a. w. gebruik te
maken van de fotografie. De subjectieve indrukken van den
waarnemer werden dus vervangen door de objectieve gegevens, die
het cliché ons geeft, m. a. w. het getrouwe beeld van het terrein
werd door den waarnemer overgelegd. Wij zagen geleidelijk dan
ook aan alle fronten, dat de vliegtuigen werden uitgerust met
camera's, en daaronder van zeer verschillende typen.
Bij de firma GOERZ in Berlijn zag ik o. a. de automatisch
werkende zg. Messtersche Reihenbildner, ingericht voor films,
