114
is echter, dat het Xle korps met weinig voortvarendheid werd aange
voerd. Het ware verkieselijker geweest, als Hamilton zich dichter bij
de hoofdgroepen had bevonden. Een draadlooze verbinding tusschen de
verschillende fronten had de marine tot stand moeten brengen. De algemeene
bevelhebber had de uitvoering van zijn plan op de hoofdtooneelen van den
strijd beter kunnen controleeren en zich niet door de vrees „to lose his sense
for proportion" moeten laten beheerschen. Dan had hij krachtig en op het
juiste oogenblik kunnen ingrijpen. Dit klemt te meer, waar aangenomen mag
worden, dat Hamilton de persoonlijkheden zijner onderbevelhebbers kennende,
gerechtigd was, niet te veel vertrouwen in hun capaciteiten te stellen.
Herhaaldelijk werden uit het Anzacfront krachtige aanvallen onderno
men, maar de ondersteuning van het IXe korps bleef uit. Omgekeerd echter
kan opgemerkt worden hoe men evenmin van uit de Anzacgroep beproefde
noordelijker uit te halen, b.v. langs de Azmak Dere of verband te leggen
tusschen Anzac en Suvla, doch zich vruchteloos uitputte in machinaal her
haalde frontale aanvallen.
Hamilton's z.g. ingrijpen kwam te laat en bestond feitelijk slechts uit
het geven van aanwijzingen. Het had van meer kracht getuigd aan de
wanorde een einde te maken door onmiddellijk de 53e divisie (de alge
meene reserve) in te zetten en vap de Suvlagroep deelen te verzamelen en
daarvan weer een reserve te vormen. Nu werd die divisie eerst in den
nacht van 8 op 9 Augustus ingezet.
De Kiretch Tepe was naar het oordeel van L. v. S. een der gevaarlijke
punten. De Engelschen hadden zich de 2 eerste dagen met weinig moeite
daarvan meester kunnen maken. Tot den avond van 7 Augustus was het den
Turken onmogelijk geweest daarheen versterkingen te zenden.
De aanval op den uitersten vleugel der Turken hadden de Engelsehen,
steunend op hun heerschappij ter zee met succes kunnen ondernemen. Zij
verspilden echter hun krachten op den anderen vleugel en grepen pas den
buiten vleugel aan (25 Aug.) toen liet te laat geworden was.
Besluiten wij met punt 13 van de „General Conclusionss" van de Dar-
danellen Commissie over te nemen:
We think that the decision to evacuate when taken was right. De voor
bereidingen en uitvoering waren onder generaal Monro's leiding het deel
van de onderneming, dat het best geslaagd is, al blijft de vraag gewettigd
of en dan vooral de tweede maal bij de Hellas ontruiming, het verkregen
succes niet grootendeels te danken is aan onoplettendheid der Turken.
B. De Verdediger.
Het is uiterst moeilijk zich een oordeel te vormen over de door den
verdediger genomen maatregelen. Deze zijn in hoofdzaak van 3 factoren
afhankelijk, die ons bijna geheel onbekend zijn, n.l.:
a) De beschikbare middelen.
b) De bruikbare verbindingen loopend door het te verdedigen gebied.
c) De Omstandigheden in het aangrenzend gebied.
ad a) De sterkte der beschikbare onderdeelcn, speciaal wat de hulpwa
pens betreft, is slechts in vage trekken na te gaan. De geoefendheid van
de troepen, zoowel als de bekwaamheid van de meeste aanvoerders moeten
niet te hoog worden aangeslagen. Integendeel, waren de toestanden in het
Turksche leger allertreurigst, hoewel in den Balkanoorlog de waardevolle
eigenschappen van den Turksche» soldaat opnieuw gebleken waren. Onbe
kend is, in welke mate het vertrouwen, dat Liman von Sanders in de persoon
lijkheden zijner onderbevelhebbers meende te mogen stellen, van invloed is
geweest op de groepeering.
1) Bjj Suvla wyas tevens de omstandigheid, dat de divisie-commandanten
geen orders aan hun onderdealen konden nitgeven op een gebrekkig faction-
neeren dor staven. Hier blijkt zoo duidelijk de waarheid van hetgeen ven
Freytag Loringhoven in 1912 schreef: (Die Führung in den neuesten Kriegon)
Entscheiden werden in einem künftigen Kriege zwischen groszen europaiacns*
kontinental Müchten das moralische Element nnd das Geschiek der Führung
and zw ar der Führung aller verblinde der groszten wie der kleinsten. Hoi
gemis aan „Führung" kon hier door het ..moralistóhe Element" niet gocota-
ponsoerd worden.
