36
prelude to framing your plan, the enemy is in all probability elaborating an
appeciation likewise. The very same points as may be striking you, are
probably striking him. As a result of your appreciation you decide that your
proper course will be to do some particular thing and as a result of his
appreciation your opponent comes to the conclusion that that particuliar
thing is just what you most likely will do. Your intentions are divined
not because your antagonist is a thought reader, nor a wizard, nor because
his intelligence departement gains certain illuminating clues from the pre
liminary dispositions that you may happen to be making, but simply be
cause you, both of you, read the situation in the same way". In dit verband
is het van belang na te gaan, hoe de verdediger zich het optreden van den
aanvaller dacht.
Maarschalk Liman von Sanders schijnt volgens Callwell in een interview
(einde November '18) te Constantinopel gezegd te hebben: „Als ik de aan
valler was geweest, zou ik niet geland zijn bij Kaap Hellas. Ik zou de
hoofdlanding hebben doen plaats grijpen op de kust van Klein-Azië van
uit Tenedos. Daar had ik een goede basis op slechts twee dagmarschen
van de Dardanellen forten, welke enkel zeewaarts konden vuren. Tegelijk
zou ik een landing ondernomen hebben bij de versmalling van het schier
eiland, dicht bij de Bulair linie. Vandaar de plaatsing van 2 divisies op het
schiereiland, 2 bij Bulair en 2 tegenover Tenedos."
Het is de vraag of dit interview werkelijk gehouden is en ook of het
overeenkomstig de waarheid is weergegeven.
De Turksche opstelling moest rekening houden met een landing op de
meest uiteenloopende plaatsen en de hoofdmacht moest naar alle zijden
zoo snel mogelijk in actie gebracht kunnen worden.
De overwegingen voor zijn opstelling, die Liman von Sanders in het
werk „Funf Jahre Tiirkei" vermeldt, zijn de volgende:
De buitenkusten der Dardanellenmonding op Europeesch en Aziatisch
gebied waren het meest bedreigd. Bij de Menderevlakte waren voor een
gelanden vijand de omringende hoogten van belang als artillerie stellingen
voor zwaar geschut om in vereeniging met het scheepsgeschut op te treden.
In den drogen zomertijd was de Mendere geen belangrijke hindernis
voor een modern uitgerust leger. Op den Aziatischen oever lagen de be
langrijkste batterijen en werken van den verdediger,
Tegenover Tenedos geeft de Besika baai een bijzonder gunstig landings-
punt. ,,Da die Wirksamkeit der Werke und schweren Batterien nur auf
einen Kampf urn die Wasserstrasze berechnet war, bot der Marsch und
Angriff gegen den Rücken der auf asiatischem Ufer gelegenen Verteidigungs-
anlagen dem Feinde bezondere Chancen. Auch die Wegeververbindungen
waren hier leidlich günstig. Hier lag mithin die dringendste Gefahr."
Op Gallipoli onderscheidde Liman von Sanders drie het meest ge
vaarlijke landiugspunten. Ten eerste bij Helias, Sedd el Bahr en Teke Burnu,
waar het terrein van drie zijden door het scheepsgeschut bereikt kon worden.
Na een landing lagen geen hindernissen meer op den weg naar Achi-
Baba, vanwaar een deel der kustwerken onder direct artillerievuur genomen
kon worden.
In de tweede plaats Gaba Tepe, vanwaar door de vlakte naar Maidos
een snelle beslissing gezocht kon worden. Ter dekking van zijn flank
moest dan de aanvaller de steilten van Ari Burnu, (een goede, gedekte
landingsplaats) bezetten.
De derde zeer belangrijke landingsplaats was gelegen in de Sarosgolf
nabij Bulair, waar de breedte van het schiereiland 57 K.M. bedroeg.
Hoewel van hier geen vuur op de kustwerken gebracht kon worden,
zou toch een belangrijke strategische beslissing verkregen kunnen worden.
Het 5e leger werd dan afgesneden van Constantinopel, terwijl duikbooten
(en 's nachts zoeklichten den waterweg konden beheerschen in het daar
slechts smalle gedeelte der zee van Marmora.
Over een optreden uitsluitend of hoofdzakelijk in de Suvlabaai, tegen-„
over het breedste deel van het schiereiland en te ver van de kustwerken
spreekt Liman vori Sanders niet.
,,Entsprechend der Dringlichkeit der feindlichen Bedrohung bildete ich
drei Kampfgruppen. Wie es auch kommen mochte, so War rnit unseren
schwachen Kraften nicht das starre Festhalten sondern die Beweglichkeit
der drei Kampfgruppen das einzige Mittel zum endgültigen Erfolg."
