35
de keuze vallen tusschen een landing in Klein-Azië of op Gallipoli.
Bij een aangrijpen van de werken op den Aziatischen oever van hun land
zijde zou (zelfs indien men de bovengenoemde bezwaren tegen een op
treden op de Aziatischen kust uitschakelt, welke bezwaren feitelijk alleen
het naderen tot die kustwerken betreffen) de aanvaller zich voort
durend bedreigd weten door een opzettingsleger. Daarentegen rekende Ha
milton, dat als hij eenmaal meester van Gallipoli was, hij dit bij Bulair
gemakkelijk tegen een uit het Noorden komend leger kon afsluiten.
Bovendien bevindt zich in den rug der kustwerken het 100200 M.
hooge Pasha Dagh plateau2), dat den Aziatischen oever domineerde en
van waaruit alle werken onder artillerievuur gebracht zouden kunnen worden.
In tegenstelling met de marine zou men dan te land ook krombaangeschut
in werking kunnen brengen.
Zelfs indien het niet gelukte, de Turken tot Bulair terug te drijven,
was toch de landengte tusschen Gaba Tepe en de Golf van Maidos aange
wezen, om daar de positie op den Pasha Dagh ingenomen, te dekken.
De wijze, waarop dit plateau bereikt kon worden hing van de landings
gelegenheden af. Hamilton kon daarbij uitgaan van de resultaten, die een
persoonlijke verkenning van de kust hem had opgeleverd, van gegevens
verstrekt door de marine, de ervaringen van de reeds beschreven kleinere
landingen, met het doel de kustbatterijen te vernielen en eenige weinig be
trouwbare kaarten.3)
Bekend was, dat de vijand zich op alle goede landingsplaatsen ter ver
dediging had ingericht, de versperringen en loopgraven waren van uit zee
te zien. Er kon natuurlijk enkel buiten de Dardanellen geland worden. De
rotsige kust liep over het algemeen steil in zee en liet slechts hier en daar
kleine baaien over, geschikt om te landen. Deze baaien werden door Hamilton
voor het meerendeel met een letter aangeduid: S W. V. X. Y2. Y. en de
Z. baai, noord van Gaba Tepe, benevens Kum Kale. (Zie schets III, IV, en V)
S. Baai: Een smalle zandstrook bij Eski Hissarlik, vlak bij de Morto baai,
welke vol riffen lag en onder vuur van de Aziatische kust stond.
V. baai: Smal en ongeveer een kleine 300' M. lang, vlak W. van het
fort Sedd-el-Bahr.
W. baai: Een smalle strook, ongeveer 350 M. lang, tusschen Kaap
Hellas en Tekke Burnu.
X. baai: Eveneens een smalle strook, ongeveer 1500 M. N. van Tekke
Burnu, ter lengte! van 200 M.
Y. baai: Een zandstrook aan den voet van een rotsrand van een 60 M.
hoogte, W. van Krithia.
Verder was de Ejelmar Baai een geschikte landingsplaats, doch op
een afstand van 22 K.M. van de doorgang gelegen, strategisch ongunstig.
De Suvla baai bood wel een goede reede, doch omtrent de geschiktheid voor
landingen was niets bekend, wel wist men daarentegen, dat het achterland
moerassig, was, tenminste zeker des winters. Bovendien bedroeg de afstand
tot de doorvaart 18 K.M. en was de kust daar over een grooten afstand
bestreken door hoogten. Bij Gaba Tepe lag Z. baai op ongeveer 10 K.M.
van Pasha Dagh. De beschikbare baaien boden dus slechts eene beperkte
ontwikkelingsruimte en stonden ten deele onder bedreiging der artillerie
op de Aziatische -zijde. Vooral de verplaatsbare batterijen konden daar zeer
moeilijk door de scheepsartillerie bedwongen worden. Het z.g. voordeel,
dat het leger op de smalle zuidpunt aan beide zijden aangeleund was, kon
evengoed een nadeel genoemd worden, daar de kans om ingesloten, of fron
taal tegen gehouden te worden en alle bewegingsvrijheid, behalve in achter-
1) Uit H 's dae-boek hlykt, dat Kitchener niets van een landing op den
Aziatischen oever wilde weten.
2) Door Hamilton Kilid Bahr Plateau genoemd.
3) Hamilton kreeg op 2 April een telegram van Kitchener, waarin een
aanhaling voorkwam uit een rapport van Admiraal Limpns, den gewezen instruc
teur der Turksche vloot. "Litnpus report seems to point to the neighbourhood
of Cape H-llas and Morto Bay, while making a feint in considerable force
south of (raba T-pe, with the possibility of landing and of commanding the
ground of Sa-i Bair so that the enn»my, on its southern slopes may be pre
vented from supporting those on the Kilid Bahr Plateau".
