36
waartsche richting, te verliezen, groot was. Omtrent de watervoorziening
bestonden sléchts ongunstige vooruitzichten. De kansen om snel ergens
vasten voet te krijgen, werden begunstigd door het gemis aan spoor- en
goede straatwegen aan de zijde van den verdediger, die dus niet snel zijn
hoofdmacht naar het meest bedreigde punt kon aantrekken, vooral indien
meerdere landingen naast elkaar werden uitgevoerd op het zelfde oogenblik
(om aldus het nadeel van gemis aan ruimte op iedere landingsplaats te
ontgaan) gepaard aan een demonstratie op grooteren afstand (Saros baai).
Echter liepen de eerste landingen alle gevaar te mislukken onder werking van
het vuur der waakzame verdedigers.
„To strike where the ennemy was so ready for us, was to take the
bull by the horns" aldus Hamilton. Daarbij rekende hij erop, dat de samen
werking met de scheepsartillerie een belangrijke verlichting zou brengen,
in de taak der gescheiden optredende landingsgroepen. Die scheiding was
echter niet zoo groot als op het eerste gezicht wel schijnt. Het absolute
overwicht ter zee gaf niet alleen gelegenheid de, als zeer gemakkelijk td
verplaatsen zware batterijen te beschouwen schepen nagenoeg elke op
stelling buiten de Dardanellen te doen innemen, die men verkoos, maar
tevens" lag daarin een element der verbinding. Reservetroepen konden geheel
of gedeeltelijk daar ingezet worden, waar de ontstane toestand dit mogelijk
of gewenscht zou maken. „My command of the seas" zegt dan ook Ha
milton, ..assured my communications in fair weather and gave me the power
of re-inforcing or diminishing the forces at will". Hamilton rekende dus
blijkbaar op de mogelijkheid reeds gelande troepen te embarkeeren en naar
elders over te brengen.
De vraag kan gesteld worden of die heerschappij ter zee wel van invloed
kon zijn op het verplaatsen van troepen, zoolang de gevormde „brugge-
hoofden" de landing en inscheping niet aan het vuur des vijands ont
trokken.
De bespreking van het verloop der landingen zal gelegenheid geven,
hierop terug te komen. Voor het moment zij het voldoende op te merken,
dat eenmaal de wenschelijkheid van het ontschepen van troepen gebleken
zijnde, dit versterken zoo noodig evengoed als de landingen zelve onder
vuur zou moeten en kunnen geschieden. i
Een belangrijke factor vormde verder het weer. Niet alleen moest dit
meewerken bij de landingen zelve, maar het omslaan ervan zou een reeds
verkregen succes in de waagschaal kunnen stellen. Het bleef ongunstig tot
einde April. Op 21 April moest de landing eerst 24, daarna 48 uur worden
uitgesteld. Daarna bleef het echter mooi. Tusschen October en Mei
komen in de Aegeïsche Zee herhaaldelijk plotselinge en hevige stormen voor,
terwijl gedurende het geheele iaar de zee woelig worden kan bij een
eenigszins sterke bries. Speciaal Februari en Maart zijn ongunstige maanden.
Al gaf dit weinig voor de aanvankelijk bedoelde zuiver maritieme onder
neming, voor de landingsoperaties was het seizoen slecht gekozen.J)
Een verdere vraag was de keuze van dag of nacht voor de landing.
Hoewel natuurlijk de artillerie ondersteuning van de marine 's nachts gemist
zou moeten worden, zou aan het vuur van den verdediger minder uitwerking
op de landende troepen hebben. Echter kwamen van de zijde der marine
de bezwaren, dat het te moeilijk was de zwaar bepakte manschappen in
het donker in de booten over te laden. Verder, dat het bezwaarlijk was om
in het duister bij den zwaren stroom, die langs de kust stond, de booten de
baaien binnen te sleepen, daar die te nauw waren en niet van kenteekenen
voorzien, terwiil ten slotte niet in kaart gebrachte klippen een gevaar
vormden. Hamilton besloot dan ook de nadering te doen plaats hebben een
uur na het aanbreken van den dag, behalve N. van Gaba Tepe, waai
de stroom zwakker was, de kans op klippen geringer en de baai wijder.
Geen dieren of voertuigen zouden met de eerste échelons mede gaan.
leder droeg voor drie dagen vivres. de infanterie had per man 200 pa
tronen, terwijl extra munitie en voor 7 dagen vivres op den eersten dag
1) Overigens vergete men niet, dat. die keuze niet door Hamilton gedaan
was Zulfs de geallieerden waren daarin niet vrji. Daarvoor was de toestand
in Europa reeds te gecompliceerd de toestand in Rusland toch. was de hoofd
reden geweest tot de geheele onderneming.
2) Zie ook de hjjlage.over H.'s.Diary.
