De
Dardanellen en Gallipoli.
I. VOORWOORD.
Wie nooit een veldslag, zelfs geen manoeuvre heeft gewonnen of ver
loren, behoort zeker wel tot de categorie, die, zooals men gemeenlijk
uitdrukt, gemakkelijk praten heeft. Zet hij er zich toe, om, uitsluitend tot
eigen leering, de handelingen van in den school des krijgs gevormde mannen
na te gaan en te beschouwen na afloop van het gebeurde, dan dient hij
zich er wel van doordrongen te houden, dat het noodzakelijk is, die
handelingen te bezien in het licht van wat aan de beoordeelden bekend
was. Toch is dit niet het uitsluitend geldend criterium en mag wel degelijk
in aanmerking genomen worden, of er niet nog veel was, dat bovendien
bekend had moeten zijn.
Sterk spreekt dit bij de Dardanellen en Gallipoli operaties, een strate-
"gische wanhoopsdaad, slecht voorbereid, gebrekkig opgezet en doorgedreven
door stille, imperialistische krachten en militaristische drijfveeren, die den
waren militair zoo vreemd zijn. Wie zuiver als militair de voorvallen
beziet, die kan een zekere mate van ergernis niet onderdrukken, als hij
nagaat, hoeveel menschenlevens nutteloos verloren gingen, hoeveel krachten
van zee- en landmacht door de Geallieerden noodeloos verspild zijn, hoe
de schitterende eigenschappen van den Engelschen en Franschen soldaat
niet tot haar recht konden komen, niet alleen ten gevolge van de gebrekkige
leiding, maar vooral ten gevolge' van het volkomen ontbreken van wat als
voorbereiding verricht had kunnen worden. Wat door imperialistische politici
aan den volke als een grootsche daad voorgehouden was, bleek een „Im
mortal", werd een „Tragic Story".
Aan de andere zijde vinden we het waarschuwend beeld, hoe zelfs
de grootste energie, gepaard aan de gunstige omstandigheid, dat de aan
valler den verdediger volop tijd liet, terwijl hij daarna dwaling op
dwaling beging, niet kon opwegen tegen slapte in dagen van vrede, hoe
slechts ter nauwernood ontkomen kon worden aan de, reeds uit de ge
schiedenis van alle eeuwen bekende, nadeelige gevolgen, die een verwaar-
Ioozing van 's lands weerkracht en weermacht met zich sleept.
De aangeboden beschrijving kan natuurlijk niet alleen geen aanspraak
maken op volledigheid, doch zal zonder twijfel later blijken niet in allen
deele juist te zijn. Herhaaldelijk zal onder het lezen een vraag naar een
of ander detail opkomen, zooals dat ook bij het samenstellen het geval was.
Te veel moest nog een keuze gedaan worden tusschen tegenstrijdige be
richten, te vaak waren de opgaven onvolkomen en verwekten zij den indruk,
dat meer met een doezelaar dan een scherp potlood gewerkt Was, soms
zelfs opzettelijk.
Een enkele maal heb ik zonder afscheiding van den Hollandschen tekst
een uitlating in een vreemde taal geplaatst, om daarmee beter te typeeren
van welke zijde het gegeven gekomen was, dan door een vertaling, zij
het ook onder vermelding der bron, mogelijk zou zijn.
Een afzonderlijke lijst van geraadpleegde werken is natuurlijk wel
bijgevoegd.
