den grooten oorlog een anonieme artillerie, welke de eigen infan
terie beschoot, doch de heele troepenmacht te Kotaradja wist nog
denzelfden dag met naam en toenaam wat er was gebeurd. Het
verbaast mij, dat de stukscommandant niet strafrechterlijk werd
vervolgd wegens het afgeven van dat schot, hoewel hij wist, dat
het op eigen troepen was gericht.
Ieder soldaat komt in omstandigheden, waarin hij ongehoorzaam
moet zijn.
De kansen op goede ongehoorzaamheid zijn niet alleen voor
groote mannen als Nelson, Chassé, Von Lettow-Yorbeck wegge
legd. Men behoeft daarvoor niet tactisch of strategisch te zijn
onderlegd. Ook buiten de tactiek en de strategie doet zich de
noodzakelijkheid voor ongehoorzaam te zijn.
Zooals de Lezer zal hebben opgemerkt, heb ik ditmaal mijn
voorbeelden gekozen op de onderste trappen van den hiërarchieken
ladder. Men heeft mij namelijk gezegd wat hebben wij luitenants
nu aan die voorbeelden van ongehoorzaamheid van veldheeren
"Wij komen nooit in dergelijke omstandigheden en bovendien moet
men om ongehoorzaam te kunnen zijn een volledig inzicht in den
toestand hebben, zooals wij lagere officieren nooit zullen hebben.
Ik moet toegeven, dat mijne voorbeelden wel aanleiding tot deze
•opmerkingen hebben gegeven. Vele ervan hadden betrekking op
zeer hooggeplaatste krijgsoversten, doch de voorbeelden van
Kapitein Kellerman, Luitenant Lekeux en die betreffende de
luitenants te Curacao en van de Zeven Provinciën konden reeds
dienen om te doen zien, dat niet alleen de hoogsten in den Dienst
kunnen komen te staan voor gevallen, waarin het Landsbelang
ongehoorzaamheid eischt. Ieder, die in de weermacht leeft en
zich de moeite geeft om zich heen te zien, komt meermalen geval
len tegen waarin meerderen faalden en minderen door ongehoor
zaamheid de situatie redden. Men hoort dan later niet meer over
het gebeurde sprekenhet zijn ook vaak aangelegenheden van
zoo weinig belang, dat er ook door de minderen niet over wordt
gesproken.
De hiervoren gegeven voorbeelden doen zien, dat wij allen op
onzen tijd in het geval zullen verkeeren, dat wij ons moeten af
vragen moet ik nu tegen beter weten in toch gehoorzaam zijn
Of moet ik het belang der zaak stellen boven de gehoorzaamheid
Sterker nogmag ik in dit geval wel gehoorzaam zijn en maak
ik mij niet strafschuldig door gehoorzaam te zijn aan een bevel of
order of voorschrift, wetende, dat daardoor hoogere belangen
worden geschaad
Dek je op je voorman. Wat komt men deze opvatting nog veel
tegen. Men behoeft werkelijk niet zoo bevreesd te zijn voor een
13