te groote neiging tot ongehoorzaamheid. In vredestijd wordt in
een goed leger de gehoorzaamheid geregeld en duchtig beoefend.
Het is dan ook als regel zeer riskant ongehoorzaam te zijn. Het is
veel gemakkelijker en veiliger domweg te doen wat voorgeschre
ven en bevolen is. De onvolmaakte meerdere loopt zelfs de risico,
dat men te gehoorzaam is. Bij goede samenwerking tusschen
meerderen en minderen, daar waar men werkelijk gezamenlijk
in het belang van den dienst arbeidt, ziet men, dat over en weer
de onvolkomenheden worden glad gestreken. De meerdere voor
komt ongehoorzaamheden commander est aider en waar
hij faalt en dus geen of verkeerde bevelen geeft, zorgt de mindere
door zijn initiatief en door ongehoorzaamheid, dat de zaak in het
goede spoor blijft.
Bij slechte samenwerking tusschen meerderen en minderen,
door ontactvol optreden van den aan zijn eigen volmaaktheid ge-
loovenden meerdere, loopt men gevaar, dat de minderen bewust
zullen gehoorzamen aan slechte bevelen.
Sabotage kan evengoed worden gepleegd door gehoorzaamheid
als door ongehoorzaamheid.
Sabotage door gehoorzaamheid gepleegd door een kanonnier.
Een bergbatterij zou een ondoorwaadbare rivier overtrekken. Voor
het materieel was een vlotje gemaakt met even voldoende drijf-
vermogen. De kapitein was zenuwachtig en zeer onaangenaam in
zijn optreden, hetgeen voelbaar werd in het gedrag van de ka
nonniers. Nadat een vuurmond op het vlotje was geplaatst en een
kanonnier daarbij was gezet, schreeuwde de kapitein hem toe het
vlot over te trekken. Niettegenstaande hij voelde, dat het slecht
zou afloopen, trok hij met een paar forsche halen het vlot van
den oever af, waarop het dadelijk kantelde en de vuurmond in
de diepte verdween.
Collectieve sabotage door gehoorzaamheid. In de courant heb
ik het geval gelezen van een sabotage bij een spoorwegmaatschap
pij in Nederland. Men ging van hoogerhand strenger letten op de
stipte naleving der voorschriften. Toen er echter straffen werden
opgelegd, besloot het personeel zich te verweren door stipte ge
hoorzaamheid. Alle voorschriften werden met zorg opgevolgd. Er
was geen speld meer tusschen te steken, maar het gevolg was,
dat de dienst in het honderd liep.
Ongehoorzaamheid aan de voorschriften en orders. Bij elke
organisatie, welke centraal wordt bestuurd, en zoo ook in ons
Indische leger, ontstaat geleidelijk zulk een geweldige verzameling
voorschriften en orders, dat het niet meer mogelijk is ze alle op
14