nu een ander in de plaats gekomen en wij mogen Generaal Pabst
zeer erkentelijk zijn, dat Z. E. in een tweeden brief de hiervoren
uitgedrukte meening nog nader heeft toegelicht aldus
„Hetgeen ik eenigen tijd geleden in de couranten gelezen heb
van opmerkingen van den minister van defensie over de rol zijner
militaire en maritieme adviseurs en de daarop betrekking heb
bende Open brief van Generaal Seyffardt geven mij aanleiding
terug te komen op mijn vorigen brief, omdat zij voorbeelden
kunnen verschaffen voor de door U behandelde Kunst van onge
hoorzaam zijn en een scherp licht werpen op de verhouding
tusschen een niet-deskundig hoofd van een departement en zijne
wei-deskundige adviseurs.
„Indien de minister van defensie gezegd heeft, wat de couran
ten beweren, dan heeft hij zijn verhouding tot zijn rechtstreek-
sche adviseurs misschien wat doctrinair en wat apodictisch, maar
in het wezen van de zaak correct weergegeven. Indien een advies
van een autoriteit als de chef van den generalen staf natuur
lijk niet, wanneer het betrekkelijke kleinigheden betreft door
den minister niet opgevolgd of terzijde gelegd wordt en de chef
van den generalen staf legt zich daarbij neer en blijft doordienen,
dan heeft hij ook m.i. moreel het recht verbeurd om later wan
neer hij gepensionneerd is, in woord en geschrift te gaan bepleiten,
hetgeen hij eenigen tijd tevoren door den minister heeft zien de-
poneeren. Indien het advies een zaak betreft van wezenlijk be
lang voor de landsverdediging, dan behoort de adviseur daarmede
te staan of te vallenwordt het niet opgevolgd, dan kan hij zich
zelf alleen gelijk blijven door af te treden. Zoo heeft ongeveer
dertig jaar geleden de toenmalige inspecteur der cavalerie Gene
raal Smeding zijn ontslag genomen wegens diepgaand verschil
van meening met den minister van oorlog. In Indië is het hoofd
van het D. v. O. altijd een vakman en meestal vóórdien chef van
den generalen staf geweest, zoodat de verhouding tusschen hem
en zijn afdeelingschefs, veelal adviseurs genoemd, een andere is
dan die tusschen den minister van defensie in Nederland als
lid van het kabinet een politieke man en de chefs van den
generalen staf en den marinestaf, maar daarentegen staat hij als
vakman tegenover de Indische regeering en, ingeval van overeen
stemming met deze, tegenover het Opperbestuur in dezelfde ver
houding, als b.v. de chef van den generalen staf te 's Gravenhage
tegenover den minister van defensie.
„Gij begrijpt uit het voorgaande, dat ik het niet eens ben met
den Open brief van Generaal Seyffardt.
„Toen Generaal Smeding zijn ontslag nam, werd hij door de
politieke mannen in de Kamer, wien die ontslagaanvrage zeer te
onpas kwam, van ongehoorzaamheid betichthet reglement van
krijgstucht werd er zelfs bij gehaald Natuurlijk zeer ten onrechte,
maar hij had getoond de kunst van ongehoorzaam zijn, in het
25
