183
laatsten, bekend onder den naam van handlangers, zijn, afgezien van de
lichaamsgebrekenwaarvoor zij de active dienst verlieten, in geestelijk op
zicht ten eenenmale onbruikbaar, daar het niet mogelijk is, hun de innige
overtuiging van de hooge noodzakelijkheid eener juiste en nauwgezette
opvolging van de door den geneesheer gegeven bevelen omtrent gezond
heidsmaatregelen, en toediening van geneesmiddelen, in te prenten; in de
hospitalen worden zij dan ook meestal alleen gebezigd voor het zware en
vuile werk, waarvoor hun verzwakt lichaam niet meer geschikt is, en
waarvan zij een instinctmatige!) afkeer hebben; sommigen hunner zijn
versierd met de medaille voor moed en trouw, de meesten met de me
daille voor langdurigen trouwen dienst, en voor dezen is het aandragen
van water, het reinigen der zalen en der vergaderbakken van de uitwerpsels
der ziekenen vele andere bezighedeneene vernederende taakdie ons
meermalen aanleiding tot ergernis gaf. Inlandsche handlangers moesten
geheel worden afgeschaft; ze brengen een goed deel van hun tijd in de
ziekengestichten als lijders door, en kosten den staat handen vol geld; in
vredestijd moesten ze vervangen worden door dwangarbeiders of vrije lie
den; in oorlogstijd uitsluitend door dwangarbeiders, die, zoo als de on
dervinding ons leerdeop het oorlogsterrein niet te betalen diensten
bewijzen.
De grondstof, waaruit de hospitaal-soldaten getrokken worden, mist,
zoo als duidelijk is, iederen waarborg van deugdelijkheid; en voegt men
hierbijdat de door het hospitaal-personeel gepleegde overtredingenbe
doeld bij het tweede hoofdstuk van het reglement van krijgstucht voor
het krijgsvolk te lande, door den onder-intendant gestraft worden; dat de
overplaatsingen en bevorderingen bij dit korps, door dezelfde macht ge
schieden dat deze het personeel zoo goed als niet kenten slechts doode
namen en cijfers in het hoofd heeft, maar omtrent al wat karakter, ge
schiktheid en andere eigenaardigheden van het individu betreft, onkundig
is, en uit den aard der zaak zijn moet; zoo zal men begrijpen, hoe
moeielijk de taak van den arts onder deze omstandigheden wordt, en zal
men het hem wel niet ten kwade duiden, en als een verwijt toerekenen,
dat de verkregen uitkomsten der behandeling niet altijd even troostend
en verblijdend zijn.
Gedurende een tweejarig verblijf te Malang, waar wij als eerstaanwezend
officier van gezondheidtevens met de waarneming van het militair kom-
mando belast warenhebben wij leeren wnardeerenvan hoe groot belang
het voor de lijders is, wanneer de geneesheer zelf de overtredingen van
het hospitaal-personeel straft, en de volle verantwoordelijkheid draagt van
alles, wat op de verzorging en verpleging van lijders betrekking heeft.
