266
eene weldaad voor het leger moet beschouwd worden, en iedere bijdrage
hiertoe hare waarde heeft.
Wanneer men dagelijks zelfs door leeken hoort beweren, dat deze of
gene zieke //niet vervoerbaar" is, zoo vloeit hieruit geenszins voort, dat
zij, die zoo spreken, een helder begrip hebben van hetgeen men onder
//niet vervoerbaar" verstaat, en meestal knoopt zich aan dit woord slechts
eene duistere voorstelling vast van de nadeelendie aan het vervoer ver
bonden zijn. Deze kan men onder de volgende hoofdgroepen brengen
1° die, welke het gevolg zijn van luchtverandering
2° die, welke voortvloeien uit gebrek aan zorg en verpleging gedurende
het vervoer, en
3° die, welke aan de plaatsverandering of locomotie als zoodanig ver
bonden zijn.
De sub 1 en 2 genoemde nadeelen gaan wij met stilzwijgen voorbij,
daar ze ons op rein geneeskundig gebied zouden vo renwij onderwerpen
dus alleen het sub 3 genoemde aan een kort onderzoek.
In alle gevallen van geschoten beenbreukenwanneer de beenstukken
niet onbewegelijk kunnen bevestigd wordenwerken stooten en schokken
of onregelmatige schommelingen bij het vervoer nadeelig op de gekwet
sten zoowel in het gips-verband als in deugdelijke stalen veeren bezit
ten wij middelen die de schadelijkheid der locomotie veronzijdigen en op
heffen slechts bij doordringende schedel-, borst- en buikwonden zijn nog
bijzondere omstandigheden in het oog te houdendie wij hierals van
geneeskundigen aard, niet kunnen bespreken.
Oogenschijnlijk is aan het vervoer nog een nadeel verbonden, dat zijne
werking ook op gezonden uit, namelijk de vermoeidheid en afgematheid,
die zich na eene lange reis openbaren; doch dit is niet geheel juist, want
de afgematheid, die eene reis bij gezonden ten gevolge heeft, is niet af
hankelijk van eene aan het vervoer verbonden schadelijkheid, maar van de
omstandigheid, dat de aan active beweging gewone reiziger op zijne plaats
in rust inoet verblijven, waardoor het gevoel van vermoeidheid, en bij
zenuwachtige personen zelfs dat van uitputting en afmatting ontstaat. Bij
zieken en gekwetsten evenwel vervalt dit, omdat de ligging van den lij
der, tijdeus het vervoer, dezelfde blijft als in het hospitaal, en het voor
hem volmaakt hetzelfde is of zijn bed in rust of in beweging verkeert,
wanneer slechts het bed goed isen tijdens het vervoer geen stooten of
schokken ondervindt: zachte regelmatige schommelingen kunnen voor som
mige lijders wel onaangenaam zijnmaar wezenlijk schadelijke gevolgen
voor de gezondheid vloeien er niet uit voort.
Van een doelmatig vervoer hangt voor den gekwetsten strijder dikwijls
