267
het behoud van zijne ledematen en van zijn leven af; op het slagveld
en de verbandplaats is eene kalme administrative regeling van meer ge
wicht, en wordt met beter gevolgen bekroond, dan eene zuiver genees
kundige werkdadigheid- De eerste plicht van den militairen geneesheer
op het slagveld bestaat in de rangschikking der gekwetsten naar den graad
en het gewicht van hunne wonden en in eene doelmatige voorbereiding
tot het vervoer. In het algemeen kan men de vervoermiddelen voor
zieken en gekwetsten het best indeelen in die voor groote en kleine af
standen, waarbij dan nog in aanmerking komt, of het vervoer over land
in een vlakke of bergachtige, eene drooge of moerassige landstreek en
langs gebaande of ongebaande wegen, dan wel, over water, langs den
iivier- of zeeweg plaats heeft; daar, waar men de keus heeft, zouden
wij steeds aan het vervoer langs den waterweg den voorkeur geven; niet
slechts met stoom- en zeilschepen, maar ook met prauwen en sloepen,
omdat onze Indische landwegen veelal ter nauwernood dien naam ver
dienen en voor vervoer van zieken en gekwetsten buitengewoon onge
schikt zijn.
Omtrent de inrichting van ziekenschepen bestaan afzonderlijke doel
matige bepalingen, die op last van het departement van oorlog gedrukt
en dus voor ieder toegankelijk zijndoch bij onze Indische expeditiën
werd meestal uit het oog verloren, dat schepen slechts zeer tijdelijk als
toevluchtsoord voor zieken en gekwetsten mogen dienenomdat elke be-
kiompen ruimte, onverschillig of het een schip, dan wel een hospitaal
of als zoodanig ingericht gebouw is, na een niet nader te bepalen, van
verschillende omstandigheden afhankelijken tijd, een broeihaard van be
smetting wordt. Het wezentlijke, dat ze allen den stempel der moord
dadigheid doet dragen, is de opeenhooping van zieken en gekwetsten, die
uit den aard van hun lijden aanleiding geven tot kwaadaardige uitwase
ming en vorming van besmettelijke stoften, welke zich zelfs openbaren
hij het gedurende langen tijd kampeeren van troepen in de open lucht,
wanneer niet door strenge maatregelen van zindelijkheid, of het van tijd
tot tijd veranderen van plaats, hiertegen gestreden wordt; omdat de
bodem langzamerhand doortrokken wordt met de overblijfsels van voedsels,
de uitwerpsels van menschen en dieren, welke scheikundige omzettingen
ondergaandie nadeelig op de gezondheid werken.
Schepen moeten steeds datgene blijven waarvoor zij oorspronkelijk be
stemd zijnn. 1. transportvaartuigenmaar mogen nimmer gedurende
langen tijd als hospitalen dienenhet spoedig vervoeren en verdeelen der
lijders over meerdere hospitalen of gebouwen, die lucht en ruimte in
voldoende hoeveelheid aanbieden, voorkomt het best het uitbreken van
