273
uitgaven afnemen, maar de ontwikkeling van warmte en de levende kracht,
die de stofwisseling onderhoudt, zal stijgen en de weefsels zullen voor
de warmtevoorlbrenging de bouwstoffen leveren.
Bij gekwetsten bestaan, behalve de noodwendige omzettingen en af
scheidingen, die in elk gezond organismus plaats hebben, nog bovendien
abnormale omzettingen en afscheidingenzooals ettervorming en hare ne
venproducten, die, in verband met de terugwerking op het zenuwstelsel,
het warmteverbruik doen vermeerderen.
Het arbeidsvermogen van een gezond inensch neemt binnen bepaalde
grenzen met deii arbeid-zelven toe. Een jong en gezond lichaam, dat niet
gewoon is aan vermoeienis en weersinvloeden bloottestaanleert ze spoedig
verdragen, en wordt dikwijls des te gezonder, wanneer slechts, naarmate
het verbruik van spier- en zenuwkracht toeneemt, eene evenredige hoe
veelheid smakelijk, verteerbaar en krachtig voedsel wordt toegevoerdwordt
dit laatste op onverantwoordelijke wijze verzuimd, of kan er door onver
mijdelijke omstandigheden niet aan voldaan worden, zoo ziet men reeds
spoedig tusschen de zwakkere gestellen, de weersinvloeden en de vermoeie
nis een proces van vereffening en acclimatisatie ontstaandat bij sterke
gestellen later, maar even noodwendig, volgt, en in de meeste gevallen slechts
eene ongunstige voorzegging toelaat.
Niet in het klimaat, noch in de ongunstige weersgesteldheid, waaraan
onze Indische troepen op het oorlogsterrein blootgesteld zijnis de bron
van epidemische ziekten te zoeken. Deze omstandigheden mogen zich bij
enkelen als ziekteoorzaken doen kennen, en op zich zelf slachtoffers genoeg
vorderende groote algemeene oorzaak is veeleer gelegen in de eigen-
dommelijkheid van het oorlogsleven, in het groote verbruik van spier
en zenuwkracht, en in de moeielijkheid of onmogelijkheid, om de voor
waarden te vervullen waaronder compensatie plaats heeft.
De hoegrootheid der wanverhouding tusschen verbruik en aanvoer hangt
af van den duur en den graad, waartoe men ze laat stijgen of door om
standigheden moet laten stijgende specifieke oorzaak kan eenigen tijd
in het verborgen en bijna onopgemerkt aan de krachten van het leger
knagen, maar eindelijk bereikt ze eene zekere hoogte, en treedt dan plot
seling met vernietigende kracht te voorschijn.
De soldaat van ondervinding weet zeer goed, dat het niet de wapens
van onze vijanden zijn, die de hospitalen en sterflijsten vullen, maar wel
de inarschen en bivouaks, met hunne vermoeienissen, ontberingen en rijke
bronnen van ziektemakende invloeden.
Marsehen en bivouaks zijn onafscheidelijk aan onze Indische veldtochten
verbonden onder den invloed van zware marsehen zullen nog velen van ver»