274
moeienis nederstortenonder den zwaren randsel en de bepakking zal zich
nog menige rug krommen en menige borst naar lucht hijgen; de inspan
ning en het gevaar van den oorlog kan niet worden weggenomen, en zijne
wegen zullen steeds blijven opgebouwd uit offers aan bloed en leven, maar
de zedelijke gedachte, aan het gewicht van een menschenleve.i zich vast-
knoppende, de vurige wensch om de kwalen van een tal ongelukkigen te
lenigen en ze uit hunne moedeloosheid op te heffen moet aan onzen geest
kracht en sterkte geven, om het aantal offers tot een zoo klein mogelijk
aantal te herleiden.
üe ondervinding van eiken nieuwen veldtocht, dien wij in onze lu-
dische bezittingen aanvangen, leert telkens weder hetzelfde, dat de epi
demische ziekten verreweg meer menschenlevens kosten dan "s vijands lood
en staalen dat geneesmiddelen niet in staat zijnde uitbreiding tegen
te gaan en in de minste gevallen genezing kunnen aanbrengen. Wan
neer de practijk ons nu telkens met harde lessen, ten koste van bloeden
geld leert, dat de door ons betreden weg de verkeerde is, en niet tot het
doel leidt, zoo ligt het voor de hand, de tot nu toe gevolgde wijze van
handelen te verlaten en eens de proef Ie nemen met middelen, die het
uitbreken van ziekte voorkomen, daar we ze, zoo zij eenmaal zijn ont
slaan, meestal niet kunnen genezen of hare uitbreiding kunnen tegengaan.
De Jan-Salietijdmet zijne kamillen-, vlier- en lindenbloesem-af'treksels,
met zijne borstkruidengorgeldranken en smeerselsmoet voortaan tot de
geschiedenis behoorende studie der levensmiddelen, die der geneesmidde-
ienten minste voor een groot deel, vervangen en de ambulance een ander
karakter verkrijgen. In plaats van kisten met geneesmiddelen wier heil
zaamheid en geneeskracht vooral op het oorlogsterrein zeer problematisch
zijn, moeten versterkende, gemakkelijk verteerbare en smakelijke voedings
middelen in ruime hoeveelheid onze oorlogvoerende troepen volgen, want
alleen krachtig, smakelijk, verteerbaar, niet te eentoonig voedsel is in
staat, het verlies aan spier- en zenuwkracht te vergoeden, en het lichaam
weêrstandbiedend te maken tegen de veelvuldige schadelijke invloeden waar
aan het blootgesteld is. Wij hebben de persoonlijke overtuiging, niet op
geloof, maar op ondervinding en feilen berustende, dat de zaak van al of
niet gezond blijven op het oorlogsterreinzeer buitengewone omstandighe
den uitgezonderd, voor middelmatig sterke gestellen eenvoudig iseene zaak
van goede voeding. Zoo lang de omstandigheden gedoogen deugdelijke
spijzen en dranken in voldoende hoeveelheid te nuttigen, bestaat in den
regel geene bijzondere aanleiding tot ziek wordeneerst wanneer gebrek
aan deugdelijke voedsels ontstaat, het bloed in zijne samenstelling veran
dert, en niet meer in staat is het verlies aan spier- en zenuwkracht te
1 'O
