277
reeds in hunne jeugd zoodanig hebben leeren beschouwen; bij ons heeft
dit antwoord steeds een' pijnlijken indruk gemaakt, en kwamen ons dade
lijk dikke buiken, dunne haren, bleeke gezichten en ellendige bakkers-
beenen voor den geest. Den opinerkzamen geneesheerwien het welzijn zijner
lijders ter harte gaatdie ze niet als noinmersmaar als lijdende evenmenschen
beschouwt, uit hunne taal, hun dialecthunne vormen en manieren en wijze
van antwoorden soms hun landaard, vorig beroep en stand herkent, zal
het niet ontgaan zijn, hoe sommige oorden van Europa en bepaalde maat
schappelijke standen ons flink gevoede en gespierde soldaten leveren, en
steeds zal bij verdere ondervraging blijkendat de voeding in die landen
bij die beroepen evenredig is aan de ontwikkeling die wij bewonderen.
Ten einde eenigermate een denkbeeld te geven van de stoffelijke hulp
en ondersteuning, die den krijgsman van de zijde van het volk, in den
laatsten Europeschen oorlog ten deel veelgeven wij een zeer kort over
zicht van de verschillende menschlievende vereenigingen en hare verrich
tingen, in het belang van den gezonden en zieken soldaat. In Berlijn
alleen telde men voor dit edele doel vier vereenigingen
1°. de vrouwenvereniging voor hospitalen te Berlijn, die met een
kapitaal van 21,882 thalers werkte;
2°. de Koning-Wilhelmvereeniging, met 32,298 thalers;
3°. de Berlijnsche vereeniging tot ondersteuning van het leger, met
93,337 thalers; en eindelijk
4°. het Pruisische centraal-comité voor verzorging van zieke en ge
kwetste krijgslieden, dat, behalve eene groote hoeveelheid materiaal, 500,000
thalers ter zijner beschikking haden 200 provinciale vereenigingen onder
zich telde.
Enkele opgaven van de verzendingen dezer vereenigingen naar het oor
logsterrein, kunnen een flauw begrip geven van de omvangrijkheid dei-
door hun verleende hulp; den 29sten Jufl i860 verzond het Pruisische
centraal-comité 8000 gulden aan klinkende specie, 4 okshoofden en 1320
flesschen rooden wijn, 3000 flesschen portwijn1000 pond rijst2000 pond
suiker, 47,000 cigaren700 pond tabak, en gaf het kennis, dat nog 100
okshoofden rooden wijn zouden volgen. De verzending van alle zaken van
het comité had plaats door tusschenkomst van liet ministerie van koophan
del en de telegraaf-directie, en wel met groote snelheid en in groote hoe
veelheden; toen den 2Ssten Juli, des middags ten 4 uur, het bericht van het
gevecht met de llannoveranen kwam, vertrokken nog denzelfden avond
tegen middernacht, per extra-trein, drie groote vrachtwagens met alle be-
noodigdheden voor zieken en gekwetsten, en bovendien acht geueesheeren