Zij besteedden eene bijzondere zorg aan het onderwijs en aan de mili
taire opleiding van hen, die bestemd waren eenmaal het bevel over de
legers te voeren.
De meeste republieken hadden militaire scholen, waar de jongelingen
niet alleen in den wapenhandel geoefend, maar ook in de regelen der
krijgskunst en wiskunde onderricht ontvingen.
De Griekeu zagen zeer spoedig inhoe groot de invloed wasdoor het
terrein op de krijgsoperatiën uitgeoefend; maar geene kaartenen overliet
algemeen nog weinig geographische kennis bezittendevoorzagen zij daarin,
door het opstellen van plaatsbeschrijvende memoriën, voor zooveel noodig
door perspectivische teekeniugeu verduidelijkt.
Hoe gering die hulpmiddelen ook waren, wisten zij daarmede echter
hun voordeel te doendoor in hunne oorlogen vele diversiën uit te voe
ren, die meestal met eenen gunstigen uitslag werden bekroond.
Epaininondas is een der Grieksche veldheeren, die zijne stellingen en
operatiëu het best naar gelang van het terrein heeft weten te kiezen en
te regelen, en de terugtocht der 10,000 Grieken onder Xenophon bewijst
voldoende, dat ook dit laatste legerhoofd zijne maatregelen eerst nam na
voorafgaande nauwkeurige terreinsverkenning, waarvan hij bij het gevecht
meesterlijk partij wist te trekken, en waardoor het hem mogelijk is, ge
weest, zijn leger, ofschoon steeds door eene talrijke overmacht bestookt,
van uit het hart van het Persische rijk naar Griekenland terug te voeren.
Polybius ('230 v. C.), een der meest nauwgezette militaire geschiedschrij
vers van het oude Griekenland, verhaalt ons, hoe in den 3en veldslag van
Mantinea (206 v. C.) het sterkere Spartaansche leger, onder aanvoering
van den als veldheer gunstig bekenden koning Machanidas, door Philopoe-
men (legerhoofd der Acheïsche volkstammen) werd geslagen, omdat deze
laatste het slagveld vooraf nauwkeurig had bestudeerd, waardoor hij aan
zijne troepen eene bijzondere opstelling had kunnen geven, zoodanig, dat
iedere troepensoort op de voordeeligste wijze partij kon trekken van het
geaccidenteerde terrein.
Alexander liet zijne legers steeds voorafgaan door bijzondere personen,
die hem ten allen tijde bericht moesten geven van hetgeen zij omtrent den
vijand vernamen, van de gesteldheid der plaatsen en door te trekken terrei
nenvan de hulpmiddelen of hinderpalen die het leger zou aantreffen enz.
De Romeinen schijnen eerst later tot het besef te zijn gekomen, dat
terreinkenn s in den oorlog een groot vereisehte is.
De Romeinsche veldheer Pabius zien wij die terreinstudie het eerst in
toepassing brengen in den oorlog tegen Hannibal; de goede keuze zijner
stellingen verschafte den Romeinen daarbij groote voordeelen.
348