467
zal liet den vijand alléén met groote opofferingen mogelijk zijnotri op
Java's kusten tot cene landing over le gaan.
Mij is het natuurlijk niet te doen om eene aardrijkskundige verhande
ling met den lezer te houden, en ik wil mij daarom bepalen tot eene
algetneene sehets van het terrein, gelijk dit zich op de in den handel
verkrijgbare onduidelijke kaarten van den archipel voordoet.
Hoe onvolledig ook, .kunnen wij toch ten naastenbij nagaan, welke
voordeden het veelal bergachtige terrein van de verschillende eilanden bij
eene verdediging kunnen opleveren.
Reeds werden de vermoedelijke punten van ontscheping in liet alge
meen aangegeven; nu dienen wij na te gaan in hoeverre, bij een debarke-
ment van den vijand, op het terrein als bondgenoot van den verdediger
kan gerekend worden.
Van het eiland Sumatra kan alleen de verovering van het gouvernement
van de westkust eenig voordeel aanbrengen, en met kansen op een goeden
uitslag beproefd worden.
Wat het bezit van de overige deelen van het eiland betreft, zijn deze
bij eene veroveringsoorlog voor den vijand van niet de minste waarde:
terwijl bovendien de bijna ondoordringbare landende voor ontscheping
ongeschikte kusten, de geringe opbrengsten van het land, dc schnarsche
bevolking en de ongezondheid der streken, omstandigheden zijn, welke
allen aan een veroveringsleger groote nadeden moeten berokkenenen den
met het terrein bekende, tevens aan het klimaat gewendenverdediger met
geringe macht in staat zal stellen, zich tegen eene groote overmacht staande
te houden; dus eene onderneming tegen andere gewesten op Sumatra van
het gouvernement van de westkust, zoude altijd eene dwaasheid zijn.
Op het eiland Java, waarvan de kusten op zoovele plaatsen genaakbaar
zijn en tegen ontscheping slechts geringe bezwaren opleverenis het. ter
rein echter overal uitstekend voor verdediging geschikt.
liet noorder-, wester- en oosterstrand is veelal vlak, maar sterk door
sneden met rivieren en beken, op vele plaatsen moerassig, bedekt door
rijstvelden, suikerriet tuinenbosschenstruikgewas, en daarachter het ge
bergte, dat op vele punten met zijne hellingen liet strand op geringen
afstand nadert.
liet zuiderstrand wordt bijna geheel door hoogten en steilten beheerschl
of door wildernissen ontoegankelijk gemaakt; alleen een gedeelte tusscheu
Patjitan en Tjilatjap komt mij vrij zwak voor, en hiertegen kunnen maat
regelen worden .genomen.
Het zal eene vijandelijke legermacht, zelfs van 20000 man, wien het
gelukt is ergens te ontschepen, groote moeite en opoffering kosten om