572
inlijven, over Polen, dnt bij aan den koning van Saksen heeft toevertrouwd;
eindelijk strekt hij zelfs de hand uit over Portugal, bezet door een leger
onder de bevelen van Junot. Alleen Ijingeland biedt hem het hoofd, en
terwijl hij het vasteland beheerscht, maken de Britten zich meester van
de zeeën, maar dit is eene andere zijde, de maritieme zijde, van Napo
leon's operaties; ik zoude van mijn onderwerp afwijken door er over te
sprekenhet is mij genoeg te doen merkendat Engeland ofschoon van
het vasteland verdreven, er al de sympathieën van had (Spanje uitgezon
derd, waar men Frankrijk en zijn keizer bewonderde), en dat bij de eerste
gelegenheid die sympathieën zich lucht zouden geven en ontzagwekkende
bondgenooten worden.
Napoleon gunde zich niet lang de betrekkelijke rust van een' toestand,
waarin hij slechts tegen Engeland oorloogde. Volgens de Ségur zeide de
o-raaf Daru in de gesprekken, die gedurende den veldtocht van 1812 te
Witepsk gevoerd werden, tot Napoleon, terwijl hij dezen wilde bewegen
niet voort te rukken tot Smolensko of tot Moskou, dat de oorlog een
spel was 't welk hij altijd goed speelde, en dat men er uit kon afleiden,
dat hij het met genoegen deed. In 1812 echter speelde hij reeds sinds
vier jaren dat spel slecht in Spanje en had hij er niet meer bij gewonnen.
Maar in 1S0S dacht hij, ziende, wat het geweld gedaan had, dat het nog
meer kon doen, en hij zocht een' vijand. Het onderhoud te Tilsit was
van te versche dagteekening, om er aan te denken Rusland aan te vallen;
hij had slechts te kiezen tusschen Spanje, Pruisen en Oostenrijk. Hij
koos Spanje.
Spanje had zijne laatste schepen bij Trafalgar verloren, terwijl het voor
ons streed; een Spaansch legerkorps was in Duitschland en diende ons als
bondgenoot. In dien toestand was het zeer hardvochtig het den oorlog te
verklaren, maar toch ware dat nog beter geweest dan hetgeen gedaan
werd. Ik behoef de gebeurtenissen van Bayonne en de opvoering van de
fabel niet te verhalen, waarin La Fontaine de kat schildert, die de twee
pleiters tot eenstemmigheid brengt door hen beiden op te peuzelen.
Alleen wil ik wijzen op het verschil der tijden: als de koning Bodewijk
Filips, partij trekkende van zijne betrekking tot de koningin Isabella,
van het vreemdenlegioen, dat hij haar verschafte, en van het vertrouwen,
dat zij in hem stelde, haar naar Bayonne gelokt, te Valencay gevangen
gehouden en door den hertog van Aumale of den hertog van Montpensier
vervangen had, twijfel ik er niet aan, dat zijne ministers, de hertog dc
Broglie, de heer Guizot en ook de heer Thiers, in weerwil van zijne be
wondering voor het keizerlijk regeerstelselhun ontslag zouden hebben
genomen, liever dan hunnen naam te hechten aan zulk eene gebeurtenis.