573
Welnu, in 1808 was er niet één ontslag. Niet, dat de meuschen van
dezen tijd anders zijn dan de meuschen van dien tijdwat meer waard
is, is de grootere vrijheid, openbaarheid, discussie nu dan toen. (Wat
zuilen zij hierop antwoorden, die beweren, dat de wereld niet vooruit
gaat P Fr.).
Op die in Frankrijk en in de negentiende eeuw ongehoorde daad ant
woordde Spanje door eeid algemeenen opstand, waarvan liet onmiddellijk
gevolg was zoo weinig vooruitziend was Napoleon geweestdat twee
Fransche legers genomen werden. Dat van Dupont, bestookt bij zijn
terugtocht, legde de wapenen neder; dat van Junot, door den Spa&nsclien
opstand van Frankrijk afgesneden en in een geregelden slag door dc
Engelschen overwonnen, onderhandelde. Op deze tijdingen roept Napoleon
in allerijl zijne troepen uit Duitschland terug; de majoor-generaal Berthier
zeide, terwijl hij aan hunne bevelhebbers de order deed toekomen, dat er
uvrij (jroote ongelukken'' in Spanje aan zijne landgenooten waren overko
men. Ik was toen te Angoulême, nog een kind, en ik heb die lawine
van menschen, in de eerste plaats Franschen, vervolgens Italianen, Zwit
sers, Duitschers, Polen zien doortrekken. Het algemeene gevoelen was,
dat Spanje nooit aan zulke en zoo talrijke troepen weerstand zou kunnen
bieden; zelfs mijn vader, ofschoon een vijand van het keizerlijk bewind,
deelde er in, en ik herinner mij woorden, die het mij toeschijnt, alsof
ik ze nu hoorde, en die ik in dien oogenblik slecht begreep: hij, dat ge
voelen uitdrukkende tot een' gevangen Spaanschen heelmeester, dien hij
aan zijne tafel had, en de Spanjaard antwoordende: 'A\ ij hebben zes
honderd jaren gewerkt om de Mooren te verdrijven."
Met de hem eigene bliksemsnelheid ijlde Napoleon naar Spanje om zich
aan liet hoofd van zijn leger te stellen, trok het noorden van het schier
eiland door, verstrooide liet Spaansche leger, nam Madrid, verliet, nadat
dit alles met groot opzien gedaan was, het land en verscheen er niet
weder. Ik zal, zoo men wil, toegeven, dat hij er in 1809 niet weder
heeft kunnen verschijnen, daar hij opgehouden werd door den oorlog in
Oostenrijk, maar hij bracht het geheele jaar 1810 en het geheele jaar
1811 in zijn paleis door. Waarom die werkeloosheid bij een zoo werk
zaam mandie het jaar te voren naar Spanje gesneld was, die zich naar
Weenen en den Donau had gespoed, en die in 1812 den verren tocht
naar Rusland zou ondernemen? De reden is duidelijk; Spanje bood hem
eene wijze van oorlogvoering aan, waarvoor hij in het geheel geene geschikt
heid {aucune aptitude) had. Men heeft het gezien waarin hij aanmerkelijk
de meerderheid bezat, was eene stoute en snelle aanvallende beweging te ont
werpen en den tegenstander te treilen door een1 onherstelbaren slagen