580
dervaren aan zooveel vaderlandsliefde, aan zooveel zelfopofleriugen laat
ons uit het groote voorbeeld, dat Pruisen ons in dit plechtig uur aan
biedt, de les weten te trekken, reeds geschreven in de geschiedrollen van
het republikeinsche Prank rij kdat de liefde tot het vaderland, als zij in
het hart der natiën van onzen tijd is uitgedoofd geworden door bevoor
rechting en dwingelandij, weder ontvlamt bij het vuur van vrijheid en
gelijkheid." La, Guerre de 1813 en Allemagnep. 224).
Deze bladzijde, die zoo goed den uitslag vau den veldtocht van 1813
doet raden, is met nog vrij wat meer waarheid toepasselijk op den veld
tocht van 1S14, waarin de geestdrift van de volken niet minder is, waarin
de verbondene strijdkrachten zijn toegenomen, en de Pransche verzwakt.
De overgang van de verdedigende houding, waartoe de aard van den toe
stand dwong, tot de aanvallende door een genie, dat slechts deze wijze
van oorlogvoeren verstond, in 1813 gestraft met nederlaag, werd het nog
spoediger in 1814; de veldtocht van 1813 had zes maanden geduurd, die
van 1814 duurde er twee. Het is de gewoonte, althans in Prankrijk,
dezen te korten veldtocht zeer te prijzen. Het is waar, het leger was
daarin bewonderenswaardig; gevormd tusschen het eind vau October en
het eind van Januari uit het overschot van het leger van Duitschland
(wat weinig was, want wat aan het zwaard en aan het vuur ontsnapt
was, werd weggevaagd door den typhus), uit depots uit het binnenland,
uit soldaten van het leger van Spanje (ik heb hen zien voorbijtrekken op
requisitie-karreu; dit waren de spoorwegen van dien tijd), uit de vóór den
tijd geworvene lichtinguit eenige nationale gardes, ondersteunde het
heldhaftig en zonder een enkelen oogenblik in zijne taak te kort te komen,
de stoutste en snelste bewegingen van zijn' aanvoerder. Hijvlug en
beslissend gelijk in de schoonste dagen van zijne krijgsmansloopbaan, bracht
nu eens den Russen zijne slagen toe, dan weder den Pruisen, dan weder
den Oostenrijkers, verbaasde meer dan eens zijne fiere vijanden en ver
blijdde Parijs door de praal van gevangenen, die in de straten van de
wereldstad defileerden. Maar waarop kon dat alles slechts uitloopenHet
waren schitterende schermutselingen en niets anders. Van het oogenblik.
dat er geen flink beraamd verdedigingsplan bestond en men er een louter
aanvalsplan voor in de plaats stelde, was het onvermijdelijk, dat de groote
legers van Europa, ondersteund door sterke reserves, die zeiven de be
volking achter zich hadden, binnen een vrij kort tijdsbestek de overhand
zouden behalen op het kleine Pransche leger, dat door geene enkele in
gereedheid gebrachte reserve geschraagd werd. Voor een aanvallenden oor
log was alles nutteloos; voor een1 verdedigenden zou het iets anders ge
weest zijn, en als men, met de bescheiden van den tijd, de oorlogvoe-
