rende partijen onderling vergelijkt, twijfelt men er bijna niet aan, of
Turenne ik noem hem, omdat hij te gelijk stoot en voorzichtig was,
in staat tot taai volhouden en onstuimigen aanval zou Parijs lang ge
noeg verdedigd hebben om den bondgenooten een vredesverdrag te doen
begeeren.
En onder deze verdedigingsmiddelen sla ik de Eransche vaderlandsliefde
hoog aan, die ontwaakte, toen zij den grond door den vreemdeling be
treden zag. Wat ik zeg voor 1814, dat eindigt, moet gezegd worden
voor 1815, dat aanvangt. In deze twee jaren verontwaardigde men zich
over de uitkomsten van den vijand, men verhoovaardigde zich op de zege
vierende verdediging van de republiek, men vreesde voor de omwenteling.
Hoezeer het Eransche volk ook den oorlog moede was, zou het toch niet
geaarzeld hebben voor een1 minder ougelukkigen vrede dan dien, welke
het opgelegd werd, op zijn1 bodem eene worsteling aan te gaan, die zelfs
voor eene coalitie gevaarlijk ware geweest; de nationale gardes, de vrij
korpsen, dc gefedereerde!), de jeugd, niets ontbrak.
Maar liet hoofd van den staat, dat zich van zijn lot had meester ge
maakt, liet alles ineenvallen, en van dien oogenblik was het zeker, (lat
Frankrijk tweemalen zou bezwijken.
De duur van Napoleon's veldtochten wordt steeds korter en korter;
geducht en sprekend bewijs voor het onredelijke van het aanvallend stel
sel, waar alleen eene verdedigende houding, zoo koelzinnig mogelijk be
dacht, zoo hardnekkig mogelijk in het betwisten van tijd en terrein, zoo
spaarzaam mooglijk met hulpbronnen en manschap, kans van slagen bood.
De veldtocht van 1815 duurde zes dagen; tusschen den 14$Sn en 18'1™
Juni was alles geëindigd. Allendie Napoleon omringdenhadden hem
de onloochenbare voordeelen van een verdedigingsoorlog voor oogen ge
houden de aanhoudende toeneming van de strijdkrachtennaarmate men
zich versterkt en zich wapent; de afneming van de vijandelijke strijdkrach
ten, naarmate zij zich verwijderen van hare basis, versterkte plaatsen
achter zich krijgen, in den rug bestookt worden; de moeilijkheid voor
bondgenooten, zich onderling lang te verstaan om een' oorlog voort te
zetten. Niets van dat alles veranderde zijn besluit, en, inderdaad, men
verzocht hem te doenwat hij nooit gedaan had. Hij begon dus weder,
alsof er niets gebeurd was, zijne strategie, en ging den vijand op vijan
delijk grondgebied aantasten.
In bet verhaal van den veldtocht van 1815, dat tot zooveel verschil
van meening aanleiding heeft gegeven, heeft men een' gids noodig; niet
één haalt bij Charras. Hij heeft, als kundig krijgsman, het terrein door-
loopende stellingen opgenomende afstanden gemeten. Na dit gedaan