584
eenige reserve vormden, had moeten gebruiken om zijne uitgeputte ruiterij
te bevrijden, terug te voeren en alles te regelen om den terugtocht aan
te nemen en in goede orde af te trekken (p. 62-3). Deze handeling was
gebiedend noodzakelijk, zoodra de beweging van de Pruisen duidelijk werd
hunne aankomst maakte het winnen van den slag onmooglijk, en men
moest slechts denken aan het behoud van het leger, maar de koppigheid'
in den misslag behield de overhand gelijk te Moskou, gelijk te Leipzig--
en gelijk in Rusland en bij Leipzig bracht zij eene namelooze ramp te
weeg.
Men heeft Grouchy beschuldigd, omdat hij niet op het slagveld ver
schenen is. Gharras vermeldt de marschregelingen van Blücher op den
18-1™ t){j ]let krieken van den dageraadom zijn leger op Waterloo te
doen aanrukken, en toch kwam hij er eerst om vier uur in den namiddag
en om half acht aan. Grouchy nu, die geen enkel bevel van Napoleon
had om deel te nemen aan den slag van den 18-1™, en er eerst antl den-
keu kon over twaalventoen hij het gedonder van het kanon hoorde,
zoude zeker lang na Blücher gekomen zijn, die een vooraf vastgesteld
plan volvoerde en zijne beweging vele uren vroeger dan hij aanving. Dit
wederlegt alle hypothetische redeneeringen.
Charras zegt: //Dat Napoleon een geoefend legeraanvoerder, een aan
voerder van den eersten rang, een aanvoerder van genie geweest is, dit
wordt niet m twijfel gesteld; maar wij gelooven, en menig ander gelooft
met ons, dat reeds vóór den veldtocht in België zijn geide gedaald was,
ten minste zeer ongelijk was geworden; dat hij in dezen veldtocht slechts
lichtstralen had, en dat zijn karakter, gelijk zijne werkzaamheid, aanhou
dend verzwakte." (p. 614). Ik haal deze woorden niet aan om ze te weer
spreken, en het militair genie is onbetwistbaar. Maar zelfs in het genie
zijn er verscheidene trappen, en het kenmerk van dat van Napoleon is" den
aanval op voortreffelijke wijze te leiden, zonder dit op gelijke wijze te doen
voor de verdediging.
Gharras heeft tusschen Napoleon en Wellington eene beknopte verge
lijking gemaakt, die het de moeite waard is aan te halen: //liet verschil
was groot tusschen den Engelschen generaal en Napoleon, maar het was
veel minder dan deze zich verbeeldde en dan men langer tijd geloofd heeft
in ons land, door leugens misleid. De een had het genie vair den oorlog
m de hoogste mate, maar de onzinnige staatkunde van den keizer bedierf
en verstoorde de wonderbaarlijke ontwerpen van den krijgskundige, en
de geestkracht, de lichamelijke werkzaamheid schoten dikwijls te kort voor
n Dit klinkt reed-r vrij wat minder sterk dan «gecne enkele geschiktheid" (mem» up-
