585
de alverslindende eischenvoor de harde taak van den oorlog. De ander
was slechts een generaal van talent, maar van zulk een volledig talent,
geënt op zulke krachtige hoedanigheden, dat hij bijna het genie bereikte.
//Wellington, begaafd met een buitengewoon gezond verstanddiepzinnig
staatkundige eerbiedig dienaar der wetten van zijn land, uitnemend
beoordeeler van de meuschengrondig onderricht in alles, wat de weten
schap en de kunst van den oorlog uitmaaktsomtijds misslagen begaande,
maar er nooit in volhardende, na ze te hebben erkend; vol zorg voor het
welzijn van zijne soldaten, spaarzaam met hun bloedonverbiddelijk streng
voor wanorde, meêdoogenloos jegens oneerlijken, bekwaam in het ontwerpen
en uitvoerennaar gelang van de omstandigheden voorzichtig of stout, uit
stellende of besluitvaardig; onwrikbaar in onspoed, weerstand biedende aan
de bedwelming van het geluk; eene ijzeren ziel in een ijzeren lichaam
Wellington had met een klein leger groote dingen gedaan en dat leger
was zijn werk. Hij moest en zal eene der groote militaire figuren van
deze eeuw blijven. In 17G9 geboren, was hij zes en veertig jaren oud;
hij had den leeftijd van Napoleon" (p. 86).
Ondanks mijn' diepen eerbied voor Charras kan ik mij niet met zijne
meening vereenigen, en mij schijnt het verschil toe in het voordeel te
zijn, niet van Napoleon, maar van Wellington. Ik heb in het geheel
geen lust de loopbaan van den Engelschen veldheer, zelfs in het kort, op
te halen, noch te herinneren, dat, bij voorbeeld, de overwinning bij Vit-
toria op de Eranschen in stoutheidin overleg en in uitkomst niets te
benijden heeft aan de overwinning bij Jena op de Pruisen. Om mij tot
eene uitspraak te doen besluiten, is het mij genoeg te weten, dat Wel
lington op de hoogte was van alle militaire toestanden terwijl Napoleon
slechts op de hoogte was van enkele. Daarin schitterde hij, in de andere
werd zijn roem verduisterd. In de oorlogskunst heeft het talentdat be
rekend is voor elke taakde overhand op het geniedat slechts ééne helft
van de dingen weet te doen. De voltooiing op het gebied van den krijg
is niet van deuzelfden aard als in de letteren of schoone kunsten; het
doet weinig ter zake, of Corneille Agésilas vervaardigd heeft na le Cid
te hebben gemaakt; maar het doet er veel toe, dat Napoleon, na Auster-
litz en Jena te hebben gewonnen, Leipzig en Waterloo verloren heeft.
De uitkomst, die eene twijfelachtige vierschaar is als zij alleen staat,
neemt eene onweerstaanbare kracht aan, als zij bevestigd wordt door de
strenge critiek van de feitenen als de verbonden Perzen en Grieken
Alexander tweemalen geslagen hadden bij Naxos en Delos, zou die Alexan-
38
Buckle daarentegen noemt zijn' landgenoot Wellington een kortzichtig staatsman. Fr.
