79
invloeden en vermoeienissen van den oorlog het hoofd kan worden gebo
den, wanneer de militaire geneeskundige dienst tot een hoogen trap van
volmaaktheid is opgevoerd, en aan het geneeskundig personeel een
onafhankelijk standpunt en volle verantwoordelijkheid is toevertrouwd; de
vreeselijke lessen der ervaring, door de Engelsclien in den Krim-oorlog
opgedaanhebben zij zich gedurende de expeditie naar Abessinië ten nutte
gemaakt; door rijkelijke, goede en stevige voeding, door eene groote hoe
veelheid zoogenaamde versterkende middelendoelmatige kleeding, zorg voor
groote zindelijkheid in de kampementenruime, goed geventileerde tenten,
en strenge opvolging en ten uitvoerlegging van hygiënische voorschriften
in verband met flinke, met onbekrompen hand ingerichte transportmidde
len, was het den geneeskundigen dienst mogelijk, met een personeel van
85 geneesheeren op 13,000 soldaten, liet leger voor epidemische ziekten
te bewaren, en een sterfte-cijfer van 1,3 pCt. op de troepenmacht te
verkrijgenterwijl het dagelijksche ziektecijfer slechts 5,8 pCt. bedroeg.
De Engelsche natie getuigt dan ook eenstemmig en zonder omwegen,
dat de oorlog hoofdzakelijk door de genie en den geneeskundigen dienst
is gevoerd (a test of engineering and medical powers.) De regeering had
ten rechte begrependat het klimaat van Abessinië meer te vreezen was
dan 's vijands lood en staal; en de glansrijke uitkomsten van de expeditie,
waarop geheel Europa met bewondering staart, zijn daar, om te bewijzen,
dat zij de zaak helder had ingezien en bij het rechte einde had aangegrepen.
De marschvaardigheid van den soldaat staat in rechte reden tot zijne
physieke kracht; naar mate het kracht-voorstellende getal grooter wordt,
klimt zijn moed in veelvouden van dit getal, en van hoe groot belang
de marschvaardigheid en snelle beweging van een leger isheeft de geschie
denis van de Napoleontische oorlogen bewezen, terwijl ook de Indische
krijgsgeschiedenis tal van voorbeelden oplevert van het groote nut eener
snelle beweging van den troep. De geschiedenis van den ouden en nieuwen
tijd is daar, om ons de vreeselijke gevolgen aan te toonendie epidemische
ziekten kunnen na zicli slepen; de zwarte dood, de bloedsvlekken-typhus,
de hongaarsche ziekte, het engelsche zweet, de pest, de cholera, de gele
koorts en zoo vele andere vernielende epidemieën leven nog als een schrik
beeld in de herinnering van velen voortonder de belegerden van Sebas-
topol richtte dc pyaemie (etterkoorts) grooter verwoesting aan, dan de vijf
centenaars zware bommen der belegeraarsen het Eransche leger in den
Krim-oorlog telde, op 20,000 dooden ten gevolge van kwetsuren, 70,000
dooden door epidemische ziekten.
De Indische krijgsgeschiedenis is rijk aan voorbeelden, die aaiitoonen
hoe ziekten van allerlei aard een leger kunnen teisteren en machteloos