83
denonder een oorverdoovend en donderend geluid hunne projectielen uit
braken en het geheele slagveld in een' nevel van kruiddamp hullenworden
de gemoedsaandoeningen in zoo hevige mate opgewekt, dat zij op de
gekwetsten nagenoeg dezelfde uitwerking hebben als de chloroform bij
heelkundige operation; doch niets van dit alles in onze Indische oorlogen;
in sombere wouden, in bijna ontoegankelijke wildernissen, zwerft de In
dische soldaat soms dagen en weken rondvan alle zijden bestookt door
een' onzichtbaren vijand, en sleept hij zijn door gebrek, ontbering en
vermoeienis uitgeput lichaam voort.
Wee hem, die, in zulke omstandigheden door een vijandelijk schot ge
troffen buiten gevecht wordt gestelden het gebruik van een' zijner ondersle
ledematen verliest; hem wacht eene ellendige hangmat als transportmiddel,
gedragen door hardvochtige koelies; hem wachten de vreeselijkste pijnen,
veroorzaakt door het tegen elkander wrijven der verbrijzelde beenstukken;
en gelukkiger is hij, die door een goed gericht schot op eenmaal van alle
lijden wordt bevrijd; doch genoeg, deze regelen zijn bestemd voor een
militair tijdschrift, dat in de eerste plaats in handen komt van officieren
en manschappen, waaronder velen, die al deze treurige tooneelen in meerdere
mate hebben bijgewoond dan ik.
Een leger zooals het Indische, dat eene traditioneele reputatie geniet;
dat niet, zooals een Europeesch leger, onder de voordeelen van het »roode
kruis" strijdt, want internationale neutraliteit met inlandsche vorsten is
eene utopie, en partikuliere hulp, bij den eigenaardigen toestand van de
Indische maatschappij, sleclds in beperkte mate denkbaar; een leger, dat
reeds in vredestijd zoo vele zware vermoeiende diensten en wapenoefeningen
heeft, als voorbereiding tot den oorlog, heeft boven ieder ander recht op
eene zeer volledige geneeskundige verpleging, in de ruimste beteekenis van
het woord.
T)c staat is moreel en judiciëel verplichtden ziehen en gekwetsten
krijgsman te verplegen en te verzorgende soldaat moet die verpleging
niet behoeven af te smeeken als eene aalmoeswant het geldt de nakoming
van, een gesloten contractde betaling van eene eereschuld.
Een staatdie hierinop welke wijze dan ookte kort komt, en zich
door Jinanciëele bezwaren laat terughouden van eene reorganisatiedie door
den tijdgeestop logische gronden noodzakelijk wordt geachtlaadt eene
bloedschuld op zich, ivaarover hij zich vroeg of laat zal te beklagen heb
ben want de wrekende Nemesis blijft niet uit"
Na in korte trekken te hebben aangetoond, hoe alle Westersche volken
zich beijveren, om de gevolgen van den oorlog zoo onschadelijk mogelijk
